Mala Zarar Verme Suçu ve Cezası
Mala zarar verme suçu malvarlığına karşı işlenen suçlar arasında değerlendirilmektedir. Tıpkı diğer, kişilere karşı suçlar olan tehdit suçu ve güveni kötüye kullanma suçu gibi uygulamada sıkça karşılaşılan bir suç tipidir. Bu suç, mülkiyet hakkına yönelen saldırıları cezalandırmayı amaçlar.
Bu suç çoğu zaman intikam hırsı ve öfke hislerinin tetiklemesiyle ortaya çıkar. Suçun faili önceki husumet nedeniyle mal sahibine yönelik fiillerde bulunur. Bazen de fail yalnızca zarar verme amacı taşır; hatta malın kime ait olduğunu bile bilmez ve aslında bunu önemsemez de. Bu ise bir tür saldırganlıktır ve Vandallık olarak bilinir.
Kamu mallarına ve özel kişilerin mallarına karşı işlenmesi mümkün olan bir suçtur.
Mala Zarar Verme Suçu Nedir ?
Türk Ceza Kanunu m.151 uyarınca;
“Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”
Bu tanım suçun temel şeklidir. Suçun nitelikli hali ise yine aynı maddede düzenlenmiştir. Buna göre suçun;
- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait, kamu hizmetine tahsis edilmiş veya kamunun yararlanmasına ayrılmış yer, bina, tesis veya diğer eşya hakkında; yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş her türlü eşya veya tesis hakkında; devlet ormanı statüsündeki yerler hariç, nerede olursa olsun, her türlü dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında; sulamaya, içme sularının sağlanmasına veya afetlerden korumaya yarayan tesisler hakkında; grev veya lokavt hallerinde işverenlerin veya işçilerin veya işveren veya işçi sendika veya konfederasyonlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında; siyasi partilerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının maliki olduğu veya kullanımında olan bina, tesis veya eşya hakkında; sona ermiş olsa bile, görevinden ötürü öç almak amacıyla bir kamu görevlisinin zararına olarak
işlenmesi halinde ceza artırılır.
Suçun temel şeklinin mevzuattaki tanımı tekrara neden olan anlamlar taşıyan sözcükler içerdiği gerekçesiyle eleştirilmektedir.
Suçun temel şekli açısından failin cezalandırılabilmesi için mağdurun şikayeti gereklidir. Nitelikli hal için ise şikayet aranmaz, çünkü hükümde böyle bir şart öngörülmemiştir. Bu durumda soruşturma kendiliğinden yürütülür.
Madde, hayvan hakları açısından önem taşır ve sahipli hayvanlar için de bir düzenleme getirmiştir. Buna göre haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi suçun temel şekli uyarınca cezalandırılır. Burada, bu kuralın sahipli olan hayvanlar için getirildiğini, sokak hayvanları ya da başıboş hayvanların bu kapsamda değerlendirilmediğini belirtmeliyiz.
Mala zarar verme suçu ile konut dokunulmazlığının ihlali pek çok kez bir arada ortaya çıkar. Bu durumda her iki suçtan da ceza verilir.
Uzun süredir uğramadığı tarlasına komşu tarla sahibi tarafından zarar verilmiş olduğunu gören tarla sahibi suç duyurusunda bulunduktan sonra el atmanın önlenmesi (müdahalenin men-i) davası da açarak maddi zararının giderilmesini isteyebilir.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası
Mala zarar verme suçunun temel halinin cezası dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası olarak düzenlenmiştir. Failin cezalandırılması için mağdurun şikayeti aranır. Mağdur şikayetini suç duyurusu dilekçesi ile yapabilir.
Suçun nitelikli halinin cezası ise bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasıdır.
Suçun yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle ya da radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak işlenmesi halinde ise verilecek ceza bir katına kadar artırılır (TCK m. 152/2).
Bu kural suçun hem nitelikli hali hem de temel hali için geçerlidir. Mala zarar verme suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır (TCK m. 152/3).
Suçun cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olduğu için basit yargılama kapsamına girmez.
Mala Zarar Verme Suçunda Etkin Pişmanlık
Suçun failinin etkin pişmanlık indiriminden faydalanabilmesi için o suçla ilgili olarak mevzuatta etkin pişmanlığı düzenleyen bir hükmün bulunması gerekir; yoksa bu kurum her suç için uygulama alanı bulmaz.
TCK, malvarlığına karşı işlenen bazı suçlar için ortak bir etkin pişmanlık hükmü getirmiştir. Buna göre mala zarar verme suçu tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle kovuşturma başlamadan önce, fail, azmettiren veya yardım eden bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen giderirse, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir.
Etkin pişmanlığın hüküm verilmeden önce gösterilmesi halinde cezanın yarısına kadarı indirilir. Kısmen geri verme veya tazmin hallerinde fail etkin pişmanlıktan yararlanmak istiyorsa ayrıca mağdurun rızasına ihtiyacı vardır. Bu halde mağdur rıza göstermezse cezada indirim uygulanmaz.
Zarar verilen malın değerinin belirlenmesi açısından taraflar arasında bir ihtilaf yoksa etkin pişmanlık konusu bu değer üzerinden belirlenir. Eğer ihtilaf varsa bilirkişi tarafından tespit yapılması talep edilir. Bu tespit soruşturma aşamasında savcı, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından yaptırılır.
Fail zararı karşılasa da mağdur zararının aslında daha fazla olduğunu iddia edebilir. Bu, suç tarihi ile tazmin tarihinin arasında geniş bir zaman diliminin olması halinde karşılaşılabilecek bir ihtimaldir. Böyle durumlarda mağdurdan zararı örneğin bir fatura ile belgelendirmesinin istenmesi mümkündür.
Etkin pişmanlık hükümleri emredici nitelikte olduğundan zararın tamamen giderilmesi halinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanır. Bu konuda hakime takdir yetkisi tanınmamıştır. Failin, zararın giderilmesi yolundaki çabaları karşılık bulmadığı yani mağdur zararının karşılanmasına yanaşmadığı taktirde mahkeme ya da savcılık tarafından tercihen bir kamu bankasında hesap açılarak paranın bu hesaba yatırılması ile etkin pişmanlıktan faydalanılması mümkün hale gelecektir.
Eğer birden fazla sanık varsa, etkin pişmanlıktan yalnızca zararı gideren faydalanabilir.
Mala Zarar Verme Suçunda Zamanaşımı
TCK m.73’e göre soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz. Bu durumda mala zarar verme suçunun temel şekli açısından şikayet hakkı altı ay içinde kullanılmalıdır.
Süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar. Bu süre her halde suça ilişkin zamanaşımı süresini geçemez.
Suçun nitelikli hali ise sekiz yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
Mala Zarar Verme Örnekleri
- Husumetlisi olduğu şahsın aracını ateşe vermek,
- Stadyumdaki koltukları kırıp sahaya atmak,
- İnşaat atıklarını komşusunun arazisine dökmek
gibi fiiller mala zarar verme suçunu oluşturur.
Mala Zarar Verme Suçunda Şikayet ve Uzlaşma Süreci
Suçla ilgili şikayet hakkı mağdura ve suçtan zarar görene aittir. Hem gerçek hem de tüzel kişiler şikayetçi olabilirler.
Şikayette bulunanın daha sonradan şikayetten vazgeçmesi mümkündür. Şikayetten vazgeçme soruşturma aşamasında olursa savcılık tarafından takipsizlik; kovuşturma aşamasında olursa mahkeme tarafından davanın düşmesi kararı verilir.
Şikayetten vazgeçme durumunda davanın düşmesi kararı verildiyse mağdur artık hukuk mahkemesinde zararının tazmini için dava açamaz. Fakat bunun için şahsi haklarından da ayrıca vazgeçtiğini açıklamış olmalıdır. Şikayetten vazgeçme tarafların zararın giderilmesi hususunda uzlaşmaları halinde ortaya çıkabilir.
Şikayetçinin kimliği konusu da şikayet sürecinden sonuç almak açısından önemlidir. Örneğin; eşinin aracına zarar veren kişi hakkında suç duyurusunda bulunan kimse, mağdur sıfatının yokluğu gerekçesiyle takipsizlik kararıyla karşılaşabilir. Bu nedenle şikayet sürecinde uzman bir ceza avukatından destek almak faydalıdır.
Mala Zarar Verme Suçu Şikayet Dilekçesi
KOCAELİ CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
ŞİKAYETÇİ : … Ltd. Şti.
ADRES : … Alışveriş Merkezi İzmit/Kocaeli
VEKİLLERİ : Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
ADRES : Karabaş Mah. Müneccim Arif Sok. No:25/1 İzmit/Kocaeli
ŞÜPHELİ : Soruşturma Sonucunda Tespit Edilecek Kişiler
SUÇUN NEV’İ : Mala Zarar Verme
SUÇUN TARİHİ : 16.01.2021
AÇIKLAMALAR :
1. … adlı AVM’de bulunan, müvekkil şirkete ait … Café isimli işyeri sokağa cephesi bulunan bir işletmedir. Bu işyerinin açık alan olarak kullanılan bölümünde müşterilerin kullanımına sunulmuş olan masa ve sandalyeler ile ısıtıcılar bulunmaktadır.
2. 16.01.2021 tarihinde saat 01:00 civarında kimliği belirsiz kişiler anılan işyerine gelerek açıkta bulunan eşyalara zarar vererek olay yerinden ayrılmıştır.
3. Müvekkilin 10.000 TL civarında maddi zararı bulunmaktadır.
4. Olaya ilişkin görüntüler AVM yönetiminden temin edilerek suç duyurumuzun ekine CD içinde eklenmiştir.
HUKUKİ NEDENLER : 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ve İlgili Mevzuat
HUKUKİ DELİLLER : Güvenlik Kamerası Kayıtları ve Diğer Yasal Deliller
SONUÇ VE TALEP : Açıkladığımız ve re’sen tespit edilecek nedenlerle, şüpheli şahısların kimliklerinin tespit edilerek cezalandırılmaları için gerekli soruşturmanın yapılmasını vekaleten talep ederiz.
Şikayetçi Vekilleri
Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
Mala Zarar Verme Suçu Yargıtay Kararları
- Sanık hakkında mala zarar verme suçundan kurulan hükmün incelenmesinde; sanığın müştekiye ait aracı çalıp başka yere götürdükten sonra araca ait teybi ve bir kısım eşyaları aldığı gözetildiğinde aracın hırsızlık suçuna konu olup sanığın kastının aracın doğrudan mülkiyetine yönelik olduğunun anlaşılması karşısında; araçta meydana gelen hasarın mala zarar vermek suçunu oluşturmadığı gözetilmeden, yazılı şekilde mahkumiyetine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2014/37644 E., 2016/431 K.)
Bu kararda failin kastının hırsızlık olması durumunda ayrıca mala zarar verme suçunun oluşmayacağı değerlendirilmiştir.
- Izrar suçunun oluşabilmesi için, aharın menkul veya gayrimenkul malına bilerek zarar meydana getirilmesi gerekmesine, olayımızda sanığın babasından miras yolu ile intikal eden ve hissedarı olduğu ceviz ağacını, diğer hissedarların topladıkları üründen kendine pay vermediklerinden duyduğu kızgınlıkla hayatiyetini devam ettiremeyecek şekilde tahrip etmiş bulunmasına, ızrar suçlarından, hırsızlıkla ilgili TCK’nin 494/2. maddesine benzer, müşterek veya iştirak halinde mülkiyete konu mallar hakkında bir düzenleme bulunmamasına, hisseli mallarda ızrar suçunun kabul edilebilmesi için rızai taksim veya kullanımda anlaşma gibi istisnai hallerin varlığının gerekmesine, olayda ihkak-ı hak suçunun unsurları da bulunmadığının anlaşılmasına göre, hukuki nitelikteki eylem nedeniyle beraat kararı verilmesi yerine, yazılı şekilde (TCK’nin 516/6. maddesiyle) mahkumiyet kararı verilmesi, Yasaya aykırıdır. (Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2002/27520 E., 2002/27196 K.)
Eski Kanun döneminde verilen bu kararda paylı veya elbirliği ile mülkiyet halinde diğer paydaş ya da ortakların haklarının ihlal edildiği ölçüde bu suçun işlenebileceği belirtilmiştir.
- Sanığın, katılana ait ikametin bahçesinde bulunan çam ağacının dallarının kendi bahçesinin sınırlarına taşan uç kollarını kesmek suretiyle üzerine atılı olan mala zarar verme suçunu işlediğinin iddia edildiği olayda oluşa ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın tüm aşamalardaki savunmalarında özetle; söz konusu ağaçların yalnızca kendi bahçesi sınırlarına düşen dallarını kestiğini söz konusu dalların inşaat halinde olan binasına zarar verdiğini, ağaçlardan dökülen yaprakların da çevre kirliliğine sebep olduğunu beyan ettiği, Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğü’ne müracaatta bulunarak bu durumun önlenmesine ilişkin başvuruda bulunduğu, bu konuda önlem alması için katılanı uyardığı ve ayrıca dosya kapsamına göre suça konu ağacın sadece sanığa ait bahçeye sarkan kollarının kesildiğinin sabit olduğu, ağaçların kökünden kesilmesinin söz konusu olmadığının anlaşılması karşısında; unsurları itibariyle oluşmayan mala zarar verme suçundan beraat kararı verilmesi gerekirken delillerin takdir ve değerlendirilmesinde yanılgıya düşülmek suretiyle yazılı şekilde mahkumiyet kararının verilmesi bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 23. Ceza Dairesi 2015/15876 E., 2016/530 K.)
Kararda Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenen mülkiyet hakkı ile komşu hakkı arasındaki menfaat dengesinin gözetilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Mala zarar verme suçu şikayete bağlı mı ?
Mala zarar verme suçunun temel şekli şikayete bağlıdır. Suçun nitelikli hali ise re’sen soruşturulur.
Mala zarar verme suçu taksirle işlenir mi ?
Mala zarar verme suçu taksirle işlenemez. Bu suç sadece kasten işlenebilir. Dikkatsizlik sonucu bir kimsenin malına zarar verilmesi, hukuki ihtilaf ortaya çıkaracaktır.
Mala zarar verme suçu uzlaşmaya tabi mi ?
Mala zarar verme suçu Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince uzlaştırma hükümlerine tabidir. Gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında uzlaştırma yapılabilir.
