Konut, her ne kadar günümüzde ticari bir alan haline gelmişse de aslında bir insanın en temel haklarından biri olan barınma hakkını gerçekleştirebileceği yerdir. İnsanlar konutlarında aileleri ve çevreleri ile vakit geçirerek onlarla sosyal ve duygusal ilişkilerini geliştirir.
Yine diğer yaşamsal faaliyetler de burada gerçekleştirilir. Tüm bu nedenlerle konutun kişiler için kutsal denilebilecek derecede önemli olduğu açıktır. Bu da, konutun korunmasını gerektirir. Bu nedenle konuta dokunulamayacağı hususu Anayasa’da ve mülkiyet hakkıyla ilişkilendirilerek Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde güvence altına alınmıştır.
Bu şekilde güvence altına alınan hakkın ihlali durumu ve bu durumda uygulanacak yaptırım ise yine kanunlarla belirlenmiştir. Konut dokunulmazlığının ihlali suçu mevzuatımızda hürriyete karşı suçlar başlığı altında ele alınmıştır.
Konut dokunulmazlığının ihlalinin yaptırım altına alınmasının bir diğer önemli nedeni ise konut denilen alanda kişilerin özel hayatının sürdürülüyor olmasıdır. Kişilerin, özel hayatlarını dışarı karşı gizleme hakları vardır. Yine kişiler konutlarında huzur ve güven içinde bulunabilmelidirler.
Konut kavramının ortaya çıktığı günden beri konut dokunulmazlığı korunmaktadır. Bu nedenle tarihsel süreç içinde hak bildirgeleri ve anayasal metinler bu hakkı yer yer özel hayatın gizliliği, aile hayatı ve mülkiyet hakkı gibi kavramlarla birlikte ele almıştır.
Adalet Bakanlığı verilerine göre en çok işlenen suçlar sıralamasında hürriyete karşı suçlar; malvarlığına karşı suçlar ve vücut dokunulmazlığına karşı suçlardan sonra gelmektedir. Konut dokunulmazlığını ihlal suçu ise hürriyete karşı suçların yarıya yakınını oluşturmaktadır. Bu durumda söz konusu suçun yoğun olarak işlendiği sonucuna varabiliriz. Ceza hukuku alanında da hizmet veren Eksen Hukuk Bürosu, ilgili suç hakkında soruşturma ve kovuşturma aşamalarında yapılacak savunma konusunda hukuki destekte bulunmaktadır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu ve Suçun Unsurları
Konut dokunulmazlığının ihlali durumu, bir kimsenin konutuna onun rızası olmadan girmek ya da rıza dahilinde girilen konutta rızaya aykırı olarak kalmaya devam etmek şeklinde ortaya çıkabilir. Yani bu suçun görünümü girmek veya çıkmamak biçimindedir.
Konut kavramı Kanun’da açıklanmamış, kapsamının belirlenmesi uygulamaya ve öğretiye bırakılmıştır. Buna göre insanların barınma ihtiyaç ve amacına hizmet etmeye elverişli her türlü yer konut olarak kabul edilmelidir. Barınma durumunun geçici veya sürekli olması, o yerin konut olma niteliğini etkilemez.
Fiilen oturmaya ve sığınmaya elverişli olan her türlü mekan konut olarak korunmaya değerdir. Bu nedenle konaklama amacıyla kalınan bir otel odası, tatil amacıyla barınılan bir karavan ya da sahilde gece konaklamasında kullanılan bir çadır da konut olarak kabul edilir ve bunların dokunulmazlığının ihlal edilmesi, suçu oluşturur.
Yaptırım altına alınan, sadece konutun kendisi değildir. Konutun eklentilerine girilmesi ya da buradan çıkılmaması da konut dokunulmazlığının ihlali anlamına gelir. Eklenti kavramından anlaşılması gereken ise konutla bir bütün halde kullanılma amacı taşıyan garaj, balkon, bahçe veya odunluk gibi yapılardır.
Konutlar gibi işyerleri de dokunulmazlık kapsamına alınmıştır. Buna göre bir işyerinin açık bir rıza olmadan girilemeyecek yerlerine giren veya buradan çıkmayan kişi de cezalandırılır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Cezası
Bir kimsenin konut dokunulmazlığını ihlal eden kişi Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesindeki düzenlemeye göre altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçtan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için mağdurun şikayeti gereklidir. Bu suçta mağdur, rızası olmadan konutuna girilen ya da konutundan çıkılmayan kişidir.
Mağdur şikayetinden vazgeçtiği taktirde fail cezalandırılmayacaktır. Yine bunun gibi bu suç hakkında uzlaştırma yoluna başvurulmasının da önü açılmıştır. Yargılamanın her aşamasında tarafların uzlaşması ihtimali değerlendirilmelidir. Eksen Hukuk Bürosu olarak her iki tarafın da sürecin bütünündeki haklarını korumak adına çaba göstermekteyiz.
Bu kapsamda tarafların uzlaştırılması, şikayetten vazgeçilmesi usulü, karşı tarafın zararının giderilmesi durumunda alınabilecek cezanın mümkün olan asgari düzeye indirilmesi gibi konularda hukuki destek veriyoruz.
Dokunulmazlığın ihlali fiillerinin işyerleri hakkında işlenmesi durumunda ise yine aynı maddenin devamı hükümlerine göre altı aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir. Burada da failin cezalandırılabilmesi için mağdurun şikayetine ihtiyaç vardır. Uzlaştırma ihtimali bu durumda da geçerlidir.
İhlal fiilleri zor kullanılarak ya da tehditle veya gece vakti işlenirse ceza artırılır. Bu durumda uygulanacak yaptırım artık bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır ve mağdurun şikayetçi olması da aranmaz.
Konut dokunulmazlığını ihlal fiili hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla gerçekleştirilirse, faile ceza verilebilmesi için mağdurun şikayeti aranmaz.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Cezası Ertelenir mi ?
Kişi, işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olmuşsa diğer koşulların da varlığı halinde cezası ertelenebilir. Kanun’da düzenlenen tüm konut dokunulmazlığının ihlali halleri için cezanın ertelenmesi mümkündür. Yine bunun gibi hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da verilebilir. Hapis cezası ile adli para cezasının seçimlik olarak öngörülmediği durumlarda ise cezanın para cezasına çevrilmesi imkanı da vardır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Örnekleri
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, bir kimsenin konutuna rızasız girmek veya oradan yine rızasız çıkmamak şeklinde işlenir. Suçun oluşması için başka herhangi bir koşul aranmaz. Konuta girilmişse veya çıkılmıyorsa artık suç meydana gelmiştir. Bunun sonucunda herhangi bir etkinin ortaya çıkması ya da başka bir suçun işlenmesi gerekmez. Bir evin sokağa bitişik olan balkonuna girilmesi veya bir yazlığın bahçe kapısından içeri girerek orada bir an için olsun bulunulması, suçun oluşması için yeterlidir.
Konut dokunulmazlığının ihlalini oluşturan fiillerin, tek başına konutun dokunulmazlığını ihlal etmek amacıyla gerçekleştirilmesine pek fazla rastlanmaz. Yani konut dokunulmazlığını ihlal fiili genelde başka bir fiili gerçekleştirmek amacıyla işlenir.
Örneğin; bir eve gece vakti hırsızlık amacıyla giren şahsın asıl gayesi o evden bir şeyler çalmaktır; konutun dokunulmazlığını ya da orada yaşayan bireylerin hürriyetini ihlal etmek değil. Yine tatil yerindeki bir çadıra girerek orada uyumakta olan kişiye cinsel saldırıda bulunan kişinin amacı da cinsel arzularının tatminini sağlamaktır.
Konut dokunulmazlığının ihlali ile birlikte ortaya çıkması muhtemel olan suçların başında hırsızlık suçu gelmektedir. Bir evde ya da işyerinde bulunan eşyayı çalmak için buraya giren kişi her iki suçtan ötürü cezalandırılır. Bunun yanında bu suçla birlikte mala zarar verme suçu, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu, kasten yaralama suçu, kasten öldürme suçu ve cinsel dokunulmazlığa karşı suçların işlendiği durumlara rastlanmaktadır. Yine bir konuta girerek oradaki resmi belgeleri yok eden şahsın fiili de hem konut dokunulmazlığının ihlali hem de resmi belgeyi yok etme suçunu ortaya çıkaracaktır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Yargıtay Kararları
- Sanık A.. ile temyiz dışı sanık Y..’nin müştekinin ikametine girerek 2 adet cep telefonu ve 2 adet laptopu çaldıkları, sanık A..’nın müştekinin evinin balkonundan aşağı inmek isterken düştüğü ve bu şekilde yakalandığı, sanık Y..’nin ise çaldığı eşyalar ile olay yerinden uzaklaştığı, 10.09.2012 tarihli tutanak içeriğine göre, çalınan 2 adet cep telefonu ve 2 adet laptopun daha sonra ihbarcı bir şahsın bilgi vermesi üzerine saat 07:15 sıralarında bir binanın yanında bulunarak müştekiye iade edildiğinin anlaşılması karşısında; suçun tamamlandığı gözetilmeyerek sanık hakkında teşebbüs hükümlerinin uygulanması suretiyle eksik ceza tayini, aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır. Dosya ve duruşma tutanakları içeriğine, uyulan bozmaya, toplanıp karar yerinde incelenerek tartışılan elverişli kanıtlara, gerekçeye ve hakimin takdirine göre, sanık A..’nın temyiz nedenleri yerinde görülmemiş olduğundan reddiyle, eleştiri dışında usul ve kanuna uygun bulunan hükümlerin tebliğnameye kısmen uygun olarak onanmasına karar verildi. (Yargıtay 17. Ceza Dairesi 2020/886 E., 2020/6585 K.)
Yargıtay bu kararında sanık A..’nın her ne kadar olay yerinden kaçamamış olsa da hem hırsızlık fiilini hem de konut dokunulmazlığının ihlali fiilini gerçekleştirdiğine karar vermiş, sanık A..’nın hırsızlık suçunun teşebbüs aşamasında kaldığı yönündeki itirazını ise reddetmiştir.
- Dosya kapsamında bulunan 19/03/2015 tarihli olay yeri inceleme ile olay yeri basit krokisinin incelenmesinden, suça konu elektrikli bisikletin, mağdurun etrafı duvar ile çevrili ikametinin bahçesinden çalındığının anlaşılması karşısında, suça sürüklenen çocuğun eyleminin TCK’nun 142/2-h bendinde tanımlı suçu oluşturacağı gözetilmeksizin, TCK’nun 142/1-e bendinden hüküm kurularak eksik ceza tayini, bozmayı gerektirmiştir. ( Yargıtay 17. Ceza Dairesi 2020/13738 E., 2020/7260 K.)
Bu kararla, konutun eklentisi sayılan etrafı duvarla çevrili bahçeden yapılan hırsızlığın basit nitelikteki hırsızlık suçunu değil, konut dokunulmazlığı ile birlikte gerçekleştirilen hırsızlık suçunu oluşturacağına dikkat çekilmiştir.
- Konut dokunulmazlığının ihlali, müştekilere yönelik tehdit suçları yönünden, sanığın atılı suçları kabul etmemesi ve dosya kapsamında olayla ilgili bilgisi olan tanığın da bulunmaması karşısında, müştekilerin duruşmaya çağrılarak dinlenmeleri ve sonucuna göre sanığın hukuki durumu ile TCK’nın 116/4. maddesinin uygulanıp uygulanmayacağının değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden, eksik inceleme ve yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde hükümler kurulması bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2015/28114 E., 2020/6341 K.)
Konut dokunulmazlığı ile birlikte müştekilere yönelik tehdit suçunun da varlığına rağmen bu hususun araştırılmaması Yargıtay tarafından eksik inceleme olarak değerlendirilmiş ve bozma sebebi olarak görülmüştür.
- Sanığın Belediye binasının ikinci katına mengene diye tabir edilen aletin üzerine basarak çıktığı ve balkon camını kırmak suretiyle bina içerisine girdiği, belediye binası içerisinde bulunan odanın kapılarını kırarak değerli eşya aradığı, Tahakkuk Tahsilat Emlak Servisi bölümünde çekmeceyi zorlayarak açtığı ve çekmecede bulunan 35 TL’yi çalarak olay yerinden uzaklaştığı, bu şekilde hırsızlık, mala zarar verme ve işyeri dokunulmazlığını ihlal suçlarını işlediğinin iddia edildiği olayda; hırsızlık ve kamu malına zarar verme suçlarından kurulan mahkûmiyet hükümlerine yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde; yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre, sanığın temyiz itirazlarının reddiyle hükümlerin onanmasına, işyeri dokunulmazlığını ihlal suçlarından verilen mahkumiyet hükümlerine yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde; sanığın Belediye binasına hırsızlık amacıyla girerek işyeri dokunulmazlığını ihlal ettiğinin iddia edildiği olayda; girilen binanın kamuya açık resmi bir yer olması karşısında, konut veya işyeri olarak kabul edilemeyeceğinden, unsurları oluşmayan işyeri dokunulmazlığını ihlal suçundan beraat kararı verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde mahkûmiyet kararı verilmesi, bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün bu nedenlerle, 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesine istinaden uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nın 321. maddesi uyarınca bozulmasına, 04.03.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2013/14932 E., 2014/3978 K.)
Yargıtay bu kararında belediye binasının kamuya açık resmi bir bina olduğunu, dolayısıyla da konut veya işyeri olarak kabul edilemeyeceğini belirtmiştir.
