Ceza yargılamasında kural, bir suçun adli makamlar tarafından re’sen (görevi gereği, kendiliğinden) soruşturulmasıdır. Öyle ki, Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar (Ceza Muhakemesi Kanunu m.158). Savcı bunu adli kolluk aracılığıyla yapar.
Suç hakkında soruşturma yapılması için ihbar ya da şikayet aranmaz. Bir suçla ilgili olarak, takibinin şikayete bağlı olduğu yönünde bir hüküm yoksa soruşturma makamları o suç hakkında kendiliğinden harekete geçer.
Yapılacak soruşturma sonucunda kamu davası açılıp açılmayacağına savcı karar verir. Savcı kamu davası açılması için yeterli neden olduğu düşüncesinde ise topladığı delillerle birlikte dosyayı mahkemeye sunar.
Soruşturulması şikayete bağlı olan bir suç için Cumhuriyet savcısı kendiliğinden harekete geçemez. Fakat bir kere şikayet şartı gerçekleştiyse artık soruşturma yapılmak zorundadır. Şikayetten vazgeçilmediği sürece de bu soruşturma devam edecektir.
Şikayet hakkına sahip olanın hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında şikayetinden vazgeçmesi ise mümkündür. Soruşturma aşamasında şikayetten vazgeçilmesi halinde takipsizlik kararı olarak da bilinen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir.
Bir suçun soruşturulmasının şikayete bağlı olabilmesi için bu konuda açık hükmün bulunması gerekir. İlgili mevzuat hükmündeki “mağdurun şikayetine bağlıdır”, “mağdurun şikayeti üzerine” gibi ifadeler suçun şikayete bağlı olduğunu belirtir. Hükümde bu yönde bir anlatım yoksa o suç re’sen soruşturulur.
Örneğin kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu şikayete bağlı bir suç değildir. Yine bunun gibi kasten öldürme, hırsızlık, dolandırıcılık suçları da kamu davası olarak adlandırılan usulde yürütülür. Mala zarar verme suçu, basit tıbbi müdahaleyle giderilebilecek şekilde kasten yaralama suçu, hakaret suçu ve konut dokunulmazlığının ihlali suçunun temel şekli de şikayete bağlı suçlardandır.
Eksen Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak yalnızca Kocaeli avukat arayışlarınızda değil suç duyurusu dilekçesinin hazırlanması, soruşturma dosyasının takibi, kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçilmesi ve sonuçları hakkında danışanlarına ve müvekkillerine hukuki destek sağlamaktadır.
Suç duyurusu ne demek ?
Suç duyurusu, adli makamların işlendiği düşünülen suçtan haberdar edilmesidir. Teknik olarak ihbar şeklinde tanımlanmaktadır.
Suç duyurusunda bulunmak için suçun mağduru veya suçtan zarar gören olma şartı yoktur. Suçla veya mağdurla doğrudan bağlantılı olmak gerekmez. Bu nedenle de uygulamada örneğin kadın hakları dernekleri, hayvanları koruma dernekleri gibi sivil toplum kuruluşları çalışma alanlarını ilgilendiren olaylarda savcılığa giderek suç duyurusunda bulunabilmektedir. Yine bir yakınının dolandırıldığını ya da cinsel tacize uğradığını düşünen kişi bu durumu adli makamlara bildirebilir.
Sırf suç duyurusunda bulunulması herhangi bir hukuki sonuç doğurmaz. Önemli olan adli makamların bu suç duyurusunu ciddi ve somut bir ihbar olarak değerlendirmesi ve işin aslını öğrenmek üzere gerçeği araştırmaya başlamasıdır.
Türk Ceza Kanunu’nun 267. maddesine göre bir kimse hakkında yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için o kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi iftira suçu hükümlerince cezalandırılır. Şikayet ve suç duyurusunda bulunma bir hak iken, iftira suçu bu hakkın sınırlarından biridir.
Suç duyurusu ile şikayet arasındaki farklar
Şikayet hakkı suçtan zarar görene ve suçun mağduruna aittir. Bunların şikayeti ile adli makamlar harekete geçer. Şikayete bağlı suçlarda işlem yapılması şikayetin var olmasına ve devam etmesine bağlıdır. Suç duyurusunda bulunmak için ise suçtan zarar görme veya mağdur olma şartı yoktur.
Şikayet hakkı olan, soruşturma aşamasında delillerin toplanmasını isteyebilir; kovuşturma aşamasında ise müşteki olarak davaya katılabilir, duruşmaları takip edebilir. Suç duyurusunda bulunanın davaya katılması suçtan zarar görmesine ve mahkemenin bu konuda vereceği karara bağlıdır.
Savcılığa suç duyurusu nasıl yapılır ?
Savcılığa suç duyurusu, suç duyurusunun yapılacağı yer Cumhuriyet savcılığına hitaben yazılacak bir dilekçeyle yapılır. Suç duyurusunda bulunandan ücret alınmaz.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlarda suç duyurusunun altı ay içinde yapılması gerekir. Bu sürede şikayet gerçekleşmezse artık soruşturma ve kovuşturma yapılamaz (TCK m.73). Süre, şikayete hakkı bulunan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği tarihten başlar.
Bunlardan birinin bilinmediği durumlarda süre işlemeye başlamaz. Çünkü şikayet fiile yöneliktir, faile değil. Bu nedenle şikayetçinin failde ya da suçun hukuki niteliğinde yanılması sonucu değiştirmez. Faili tespit etmek soruşturma makamlarının, hukuki niteliği belirlemekse hakimin görevidir. Fakat herhalde şikayet suça ilişkin dava zamanaşımı dolduktan sonra yapıldıysa, artık soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Küçüklerde şikayet ve şikayetten vazgeçme konusu, küçüğün iyiyi kötüden ayırt etme yetisine sahip olup olmamasına göre belirlenir. Bu kudrete sahip olmayan çocukların (ve onların yasal temsilcilerinin) kendilerine karşı işlenen suçlara gösterdikleri rızanın geçerli olmadığı kabul edilmektedir.
Suç duyurusunda bulunan, şüpheliye ait bilgilere sahip olmak zorunda değildir. Bu durumda suç duyurusu dilekçesinde şüphelileri “soruşturma sonucu tespit edilecek kişi ya da kişiler“ şeklinde belirtmelidir. Suç duyurusunda bulunan ya da şikayetçi, dilekçesine kimlik ve iletişim bilgilerini de yazmalıdır.
Bazı durumlarda suç duyurusunda bulunan kimsenin soruşturma aşamasında bilgisine başvurulması ya da dava aşamasında tanık olarak dinlemesi ve bu tanıklığından dolayı zarar görme ihtimaline binaen korunması gerekebilir.
Bu durumda tanığın korunması amacıyla duruşmadan bağışık tutulması, adresinin gizli tutulması veya değiştirilmesi, kimlik bilgilerinin değiştirilmesi ve bunun gibi tedbirlere Cumhuriyet savcısı ve mahkeme tarafından karar verilir.
Suç duyurusu dilekçesi oluşturulurken yaşanan olay açık ve tereddüde yer kalmayacak şekilde anlatılmalı, yer ve zaman gibi detaylar verilmeli, faili bulmaya yardımcı olabilecek en ufak bir detay bile ihmal edilmemelidir.
Tüm bunlar soruşturmanın etkili ve süratle yapılabilmesi için adli makamlara yardımcı olabilecek ayrıntılardır. Yine tüm delillerin toplanabilmesi için resmi ya da özel makamlara yazılar yazılması talep edilmeli, olaya şahit olan kimseler varsa isimleri bildirilmelidir.
Eğer birden fazla suç hakkında suç duyurusu yapılıyorsa suçların her biri suç duyurusu dilekçesinde belirtilebilir. Bu suçların soruşturmasının birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı yapılacağına savcılık makamı karar verecektir.
Suç duyurusu savcılığa ve polise veya savcılığa gönderilmek üzere valilik, kaymakamlık ya da mahkemeye de yapılabilir.
Tüm bunların yanında resmi makamlar da suç duyurusunda bulunabilir. Örneğin huzurda tanık dinleyen ceza mahkemesi şartları oluşmuşsa yalan tanıklık nedeniyle durumu savcılığa bildirebilir. Ya da cinayet soruşturması yapan polisler, arama amacıyla girdikleri konutta uyuşturucu madde ile karşılaştıysa gerekli tedbirleri derhal alıp durumdan savcıyı haberdar edebilirler.
Yapılan suç duyurusunun neticesi şikayetçiye bildirilir. Savcılık yaptığı soruşturma sonucunda kovuşturma yapılmasına yer olmadığı kararı verirse şikayette bulunan tarafından bu karara itiraz edilebilir.
Suç duyurusu yahut ihbar dilekçesinin hazırlanması, savcılığın çeşitli kararlarına karşı yapılacak itirazlar ve tüm bunların sonuçlarının takibinde Eksen Hukuk ve Danışmanlık’ın yardımından faydalanabilirsiniz.
Suça bağlı olarak dilekçe yapısı değişir mi ?
Suç duyurusu dilekçesi yazarken yapılması gereken, suç oluşturan olayı anlaşılır ve özet biçimde anlatmak, adli makamların şüphelilere ulaşmasını kolaylaştırabilecek delilleri belirtmek ve yapılacak soruşturma neticesinde şüphelilerin cezalandırılmasını talep etmektir.
İhbar ya da şikayet edilen suça bağlı olarak dilekçenin genel yapısında herhangi bir değişiklik olmaz. Farklılık, detaylarda ortaya çıkabilecektir. Örneğin olayın akışına göre anlatıcının beyanları suçtan suça değişiklik gösterecektir.
Suç Duyurusu Dilekçesi Örneği
ÖRNEK 1
KOCAELİ CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
İHBARDA BULUNAN : …
ADRES : … Mah. … Sok. … Sitesi No: … Derince/Kocaeli
VEKİLİ : Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
ADRES : Karabaş Mah. Müneccim Arif Sok. No:25/1 İzmit/Kocaeli
ŞÜPHELİLER : Soruşturma sonucunda tespit edilecek kişiler
SUÇUN NEV’İ : Konut Dokunulmazlığının İhlali, Hırsızlık, Mala Zarar Verme
AÇIKLAMALAR :
1. Müvekkil …, … Mah. … Sok. … Sitesi No: … Derince/Kocaeli adresinde eşi ile birlikte ikamet etmektedir. … tarihinde saat 04:30 civarında Müvekkil ve eşi uykuda iken evin içinden beklenmedik sesler duymuşlar ve bunun üzerine korkuyla beklemeye başlamışlardır.
2. Evin içinde gezinen birilerinin olduğunu anlayan Müvekkil ve eşi odalarından çıkamamış, telefonlarından yardım istemek amacıyla yakınlarına mesaj göndermiş fakat bundan da bir sonuç alamamıştır.
3. Devamında sesler artmış ve yaklaşık 10 dakika sonra son bulmuştur.
4. Aradan geçen sürenin ardından odalarından çıkabilen çift evi dağınık ve birçok eşyalarını da kırılmış halde bulmuşlar, bir kişisel bilgisayarla yaklaşık 10.000 TL değerindeki ziynet eşyasının yerinde olmadığını görmüşlerdir. Sabah olunca ise evlerinden çıkarak site yönetimi ile görüşmüşlerdir. Bunun neticesinde sitenin güvenlik kameraları incelenmiş ve yüzlerini gizleyen iki şahsın tel örgüleri aşarak siteye girdiği ve belirttiğimiz saatlerde suç içeren eylemleri gerçekleştirdikten sonra koşarak bir otomobile binip uzaklaştıkları anlaşılmıştır.
5. Genç çift bu olay neticesinde korku ve panik yaşamıştır.
HUKUKİ NEDENLER : 5237 Sayılı Kanun’un İlgili Hükümleri
HUKUKİ DELİLLER : Siteye ait güvenlik kamerasından alınan kayıtları içerir CD, tanık beyanları
SONUÇ VE TALEP : Yukarıda açıklanan nedenlerle şüphelilerin Müvekkillere (müştekiler) yönelik eylemleri nedeniyle re’sen tayin edilecek sevk maddeleri bağlamında cezalandırılması için gerekli soruşturmanın yapılarak haklarında kamu davası açılmasını vekaleten talep ederiz.
İhbarda Bulunanlar Vekili
Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
ÖRNEK 2
KOCAELİ CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
ŞİKAYETÇİ : …
ADRES : … Mah. … Sok. … No: … Kartepe/Kocaeli
VEKİLİ : Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
ADRES : Karabaş Mah. Müneccim Arif Sok. No:25/1 İzmit/Kocaeli
ŞÜPHELİ : …
SUÇUN NEV’İ : Hakaret, Tehdit
AÇIKLAMALAR :
1. Müvekkil, internet üzerinden ikinci el eşya alıp satmaya imkan veren Letgo adlı uygulamayı kullanmaktadır.
2. Müvekkilin … tarihinde söz konusu platformda verdiği ve birçok detay içeren elektronik cihaz ilanı talep görmüş ve bir diğer kullanıcı olan şüpheli tarafından Müvekkile yine uygulamanın mesajlaşma bölümünden ulaşılmıştır. Taraflar cihazın fiyatı konusunda anlaşmış ve … tarihinde buluşmak üzere sözleşerek birbirlerine telefon numaralarını vermişlerdir.
3. Daha önceden kararlaştırılan yerde buluşan taraflar alışverişi sorunsuz bir şekilde tamamlamış ve memnuniyetlerini uygulama üzerinden yaptıkları olumlu yorum ve puanlamalarla belirtmişlerdir.
4. Aradan geçen 2 ayın ardından şüpheli, Müvekkile SMS yolu ile ulaşmış ve cihazda yavaşlama sorunu yaşamaya başladığını iddia etmiştir. Cihazın ikinci el fakat temiz olduğunu, şarj probleminin ise bulunmadığını ve zaman zaman yavaş çalıştığını ilanında belirtmiş olduğundan bahseden Müvekkil, şüphelinin söylediği hoş olmayan sözleri konusunda kendisini uyarmıştır. İkazlara kulak asmayan şahıs Müvekkile hakaretler etmeye başlamış “senin gibi şerefsizler yüzünden kafasına göre kimse bi şey alıp satamıyo … bu aleti senin kafanda kırmaya geliyorum bekle beni” şeklinde sözler sarf etmiştir.
HUKUKİ NEDENLER : 5237 Sayılı Kanun’un İlgili Hükümleri
HUKUKİ DELİLLER : Letgo adlı uygulamadan alınan ve söz konusu ilanı gösteren ekran görüntüleri, şüphelinin suç oluşturan mesajlarına ait ekran görüntüleri (gerekli görüldüğü taktirde ilgili GSM operatöründen konuşmaların dökümünün celbini talep ederiz)
SONUÇ VE TALEP : Açıkladığımız ve re’sen tespit edilecek nedenlerle, Müvekkile yönelik hakaret ve tehdit içeren sözleri dolayısıyla şüpheli şahsın cezalandırılmasını vekaleten talep ederiz.
Şikayetçi Vekili
Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
