Hakaret bir kimseyi aşağılamak, küçümsemek anlamına gelir. Hakaret eden, muhatabının onur ve haysiyetini hedef alır. Kişiye sahip olmadığı ve toplum tarafından aşağılık görülen bir özellik atfetmek veya onu uygun olmayan bir benzetmeye dahil etmek bu fiilin işlenmesi anlamına gelir. Küfretmek yahut sövmek de bu kapsamdadır.
Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’nun kişilere karşı suçlar bölümünde yer alır. Bu suç şerefe karşı işlenen suçlardandır. Aslında Kanun’da şerefe karşı suçlara ayrılan bölüm hakaret suçunun bazı özel görünümlerinin düzenlenmesinden ibarettir. Cumhurbaşkanına hakaret suçu ve yabancı devlet bayrağına karşı hakaret suçu ise ayrıca cezalandırılmıştır.
Hakaret Suçu Nedir ?
Hakaret suçunun temel tanımlaması TCK m.125’te yapılmıştır. Buna göre bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi cezalandırılır.
Hakaret içeren sözlerdeki yakıştırmaların hakaretin muhatabında bulunması suçun meydana gelmesi için şart değildir. Bu nedenle bir kişiye tamamen soyut nitelikte bir isnadın yöneltilmesi de suça neden olur. Örneğin işinde başarılı bir doktora “hırsız” demek suçtur. Kişi, toplum nezdinde hoş karşılanmayan fiili işlemediğinden emin olsa da böyle bir söze katlanmak zorunda değildir.
Kişinin hakaret etmek amacıyla söylediği sözde muhatabına yüklediği özelliklerin onda mevcut olması da suçun oluşmasını engellemez. Örneğin yürümekte zorlanan bir kimseyi tahkir etmek amacıyla ona “aksak, topal” demek de hakarettir. Önemli olan isnadın gerçeklik payının olması değil, sözü söyleyenin amacıdır.
Yöneltilen suç içerikli fiilin karşı tarafta mevcut olması konusunda ikili bir ayrıma gidilmelidir. Eğer isnadın gerçek olduğu ispatlanmışsa (örneğin kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanıyorsa) bu durumda suç oluşmaz. Dolandırıcılık suçunu işlediği gerekçesiyle ceza alan bir kimseye “dolandırıcı” demek suç değildir. Fakat kişi suç şüphesi altında dahi olsa bu tür bir sözün söylenmesi yaptırım ile karşılaşacaktır.
Kötü dilek içeren ve beddua olarak nitelendirilen sözlerin kaba söz olduğu ve hakaret sayılmayacağı kabul edilmektedir. “Allah cezanı versin” veya ” hepinize lanet olsun” gibi sözlerin onur, şeref ve saygınlığı rencide edecek boyutta olmayıp ağır eleştiri kabul edilmesi gerektiği yönünde yerleşmiş bir uygulama mevcuttur. Fakat bu sözlerin rahatsız edici biçimde ısrarla devamlı olacak şekilde yöneltilmesi halinde kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun meydana geleceğinden bahsedilebilir.
Hakaret içeren sözün şarta bağlı olarak dile getirilmesi de suç olarak kabul edilmemektedir. Örneğin “benim suçlu olduğumu ispat etmezsen şerefsizsin, müfterisin” sözünde somut koşulun gerçekleşmesi sözü söyleyenin iradesine bağlı olmadığı için bu fiil suç olarak değerlendirilmez.
Bir kimse hakkında işlemediğini bildiği bir suçtan dolayı soruşturma yapılması amacıyla resmi makamlara başvurarak ona hukuka aykırı bir fiil isnat etmek suçtur. Bu durumda da hukuka aykırı fiil atfı söz konusu olmasına rağmen nihai hedef karşı tarafın soruşturulması olduğu için hakaret suçu değil, iftira suçu meydana gelir.
Hakaret Suçunun Cezası
Hakaret suçunu işleyen kişi üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bu suç sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenirse yine aynı cezaya hükmolunur.
Hakaret suçunun kamu görevlisine karşı görevinden dolayı; dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı veya kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi halinde verilecek cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Alenen hakaret suçunda ise ceza altıda biri oranında artırılır.
Hakaret suçunun meydana gelmesi, dolayısıyla da failin cezalandırılabilmesi için mağdur açısında herhangi bir özel koşul öngörülmemiştir. Herkes bu suçun mağduru olabilir. Fakat burada bazı mağdurlar açısından ayrık durumlara değinilmelidir. Siyasiler kendilerine yöneltilen ağır da olsa eleştirilere katlanmak zorundadır. Özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu alanda ifade hürriyetinin kapsamını olabildiğince geniş yorumlayarak demokratik toplum düzeninde siyasetçilerin eleştirilere karşı açık, hoşgörülü ve tahammüllü olması gerektiğini vurgulamaktadır.
Cezası yasal sınırlar dahilinde kaldığı için hakaret suçunu işleyen kişi hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Bu karara karşı HAGB itiraz dilekçesi ile kanun yoluna başvurulabilir.
Hakaret Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık hükümlerinin bir suç hakkında uygulama alanı bulabilmesi için kanunda açık hüküm olmalıdır. Hakaret suçu ile ilgili olarak TCK’da böyle bir düzenlemeye gidilmediğinden hakaret suçunun faili diğer şartlar yerine gelse de etkin pişmanlık indiriminden faydalanamaz.
Hakaret Suçunun Unsurları
Hakaret suçunun meydana gelebilmesi için bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek ya da sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak gereklidir. Suçun oluşması mağdurun elem, acı veya ıstırap duymasına bağlı değildir. Fiil gerçekleştiğinde suç da ortaya çıkmış olur.
Hakaret Suçunda Zamanaşımı
Kamu görevlisine hakaret kamu tarafından re’sen soruşturulur. Bunun dışında bu suç hakkında soruşturma yapılması ve ceza verilebilmesi mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikayet zamanaşımı süresi mağdurun fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren altı aydır. Dava zamanaşımı süresi ise hakaretin gerçekleştiği tarihten itibaren sekiz yıldır.
Hakaret Suçunda Şikayet ve Uzlaşma Süreci
Hakaret suçunda şikayet hakkı hakaretin yöneldiği mağdura aittir. Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri de şikayette bulunabilir.
Hakaret suçunun temel şekli şikayete bağlı olarak soruşturulur. Bu nedenle bu suç Ceza Muhakemesi Kanunu m.253 gereğince uzlaştırmaya tabidir. Hem soruşturma hem de kovuşturma evresinde uzlaştırma hükümleri uygulanabilir. Uzlaşmanın gerçekleşmesi durumunda mevcut aşamaya göre kovuşturmaya yer olmadığı, kamu davasının açılmasının ertelenmesi veya davanın düşmesi kararlarından biri verilir. Uzlaşmanın sağlanması halinde soruşturma veya kovuşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır. Görüldüğü üzere uzlaşma kritik hukuki sonuçlara bağlıdır. Bu nedenle şikayet sürecinde uzman bir ceza avukatından destek almak yararlıdır.
Hakaret Suçu Nasıl İspat Edilir?
Hakaret suçunun ispat edilmesi her zaman kolay olmaz. Çünkü her hakaret fiili yüz yüze gerçekleşmez. İnternet üzerinden veya sosyal medya aracılığıyla hakaret halinde savcılık ya da mahkeme tarafından yapılması gereken kullanılan cihazlara ilişkin bilgileri toplamaktır.
Hakaret içeren sözün bir telefon görüşmesi esnasında söylenmesi halinde hakarete uğrayan kişinin yanında başka kimseler de varsa ve bu kişiler de hakareti duymuşsa bunların tanıklığından yararlanılabilir. Hakaret eden kişiye ait telefon numarası bilgileri ile mağdurun yaptığı görüşme tarih açısından örtüşüyorsa ispat konusunda kolaylık sağlanmış olur.
Yargıtay, kişinin kendisine yönelik hakareti ispatlayabilmek için telefon görüşmesini kayda almasına imkan tanımaktadır.
Hakaret Suçundan Nasıl Beraat Edilir ?
Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde hakim vereceği cezada indirim yapabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçebilir. Aracına bilerek zarar veren kişiye hakaret eden kimse bu kuraldan yararlanabilir.
Hakaret suçunun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde kişiye ceza verilmez.
Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
• Sanığın, kızının yargılandığı ceza davasında mahkumiyetine karar verilmesi üzerine adliye koridorunda söylediği, “Allah belasını versin, nasıl böyle bir karar verir” şeklindeki ifadelerin, müştekinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri ve beddua niteliğinde olması nedeniyle, hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yerinde olmayan gerekçeyle mahkumiyet kararı verilmesi bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2012/37501 E., 2014/18744 K.)
• Katılanın sanığa göndermiş olduğu mesajda hakkını helal etmeyeceğine yönelik ifadesine sanığın “…bende hakkın varsa Allah rızası için etme, edersen şerefsizsin…” diyerek karşılık verdiğinin anlaşılması karşısında, isnadın şarta bağlı veya bir olasılık halinde dile getirildiği, hakaret etme kastıyla hareket edilmediği gözetilmeden sanığın mahkûmiyetine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2015/11227 E., 2016/14515 K.)
• Dosya kapsamından, davacının trafik polisi olduğu olay günü davalının aracını hatalı yere park etmesi nedeniyle ceza yazdığı, bu esnada olay yerine gelen davalının beddua niteliğinde sözler sarf ettiği ve serzenişte bulunduğu anlaşılmıştır. Beddua, tanrısal ceza dileme niteliğinde sözlerdir. Gerçekleşmesi yönünde eylemcinin tasarruf veya etkisi yoktur. Ayrıca tahkir ve tezyif edici değildir. Bu sebeple hakaret olarak değerlendirilemez. Ceza Mahkemesince davalıya hakaretten ceza verilerek hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmişse de, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair ceza kararları hukuk hakimini bağlayacak nitelikte değildir. Mahkemece davalının manevi tazminat ile sorumlu tutulmuş olması usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir. (Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2013/17501 E., 2014/11591 K.)
Hakaret Suçu Şikayet Dilekçesi
KOCAELİ CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
ŞİKAYETÇİ : …
ADRES : … İzmit/Kocaeli
VEKİLLERİ : Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
ADRES : Karabaş Mah. Müneccim Arif Sok. No:25/1 İzmit/Kocaeli
ŞÜPHELİ : …
SUÇUN NEV’İ : Hakaret
SUÇUN TARİHİ : 12.04.2021
AÇIKLAMALAR :
Müvekkil … Müdürlüğü’ndeki … Servisi’nde görevlidir.
12.04.2021 tarihinde saat 09:30 sıralarında anılan birime işlem yaptırmak amacıyla gelen davalı Orhan Şahin, müvekkilden emeklilik hakları ile ilgili bilgi almıştır. Müvekkil, kişi hakkındaki gerekli sorgulamayı yaparak mevcut şartlar altında henüz emekliliğe hak kazanmadığını belirtmiştir. Davalı ise bu duruma ortada haklı bir neden olmamasına rağmen sinirlenerek “benim senin kadar çalışmışlığım var çocuğum var, seni nasıl memur yaptılar, seni memur yapan devletin …, bu yasaları çıkaran …” şeklinde hakarete başvurmuştur. Davalı bu sözleri söylemekle kalmamış, görevlilerin kendisine müdahale etmesine rağmen yine müvekkil aleyhinde “ananı …” diye bağırarak hakarette bulunmuştur.
Müvekkilin çalışma arkadaşları … ve … de yaşananlara tanık olmuşlardır. Yine bu şahısların da ifadelerine başvurulmasını talep ediyoruz. Ayrıca olaya ilişkin görüntüler temin edilerek suç duyurusu dilekçemize CD içinde eklenmiştir.
HUKUKİ NEDENLER : 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ve İlgili Mevzuat
HUKUKİ DELİLLER : Güvenlik Kamerası Kayıtları, Tanık ve Diğer Yasal Deliller
SONUÇ VE TALEP : Açıkladığımız ve re’sen tespit edilecek nedenlerle, şüpheli şahsın cezalandırılması için gerekli soruşturmanın yapılmasını vekaleten talep ederiz.
Şikayetçi Vekilleri
Av. Görkem Ece LEBLEBİCİ & Av. Fatih AKTULUN & Av. Omay Cem ÇİÇEK
