Motorlu araçlar sürücü belgesi sahibi olmayan kişiler tarafından karayollarında sürülemez, sürülmesine izin verilemez. Kişinin sürücü belgesine hiç sahip olmaması, ceza hukuku kapsamında tedbir amaçlı belgesinin geri alınması veya iptal edilmiş olması ehliyetsiz olmak anlamına gelir. Ehliyetsiz araç kullanma başlı başına cezaya tabidir; sonucunda zarar ortaya çıkmasa da ceza verilir. Ehliyetsiz ve alkollü araç kullanma cezasının iptali ve ehliyetsiz araç kullanırken kazaya karışma halinde yürütülecek hukuki süreçler büromuzun danışmanlık verdiği alanlardandır.
2024’te Ehliyetsiz Araç Kullanmanın Cezası
2024 yılı için sürücü belgesiz olarak motorlu araç kullanma halinde kullananlara ve kullandıranlara 12.977 TL idari para cezası kesilir. Bu cezanın %25 indirimli hali 9.732,75 TL’dir. Ehliyetsiz araç kullanma halinde para cezasının yanında sürücü araç kullanmaktan men edilir. Sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse, ayrıca aracının kullanılmasına izin veren sahibine de plaka üzerinden aynı miktarda trafik idari para cezası kesilir.
Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgelerinin sınıfına göre sürmeye yetkili olmadıkları motorlu araçları sürmeleri halinde sürücülere ve kullandıranlara 6.439 TL; geçerlilik süresi dolan sürücü belgesi ile motorlu araç kullanan sürücülere 2.609 TL; araç kullanırken sürücü belgesini yanında bulundurmayan ve yetkililerin her isteyişinde göstermeyen sürücülere 1.506 TL idari para cezası uygulanır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda tanımlanmış ve idari para cezasını gerektiren tüm fiiller hakkında, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan mutlak ceza tutarları, o yıl için Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.
Bağlanan Araç Nasıl Geri Alınır?
Trafikten men (aracın bağlanması) trafik zabıtası tarafından KTK gereğince araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır. Tescil edilen araçları tescil belgesi ve tescil plakası almadan karayoluna çıkarmak, bozuk takograf veya taksimetre cihazlarını araçlarda kullanmak, muayenesi yapılmamış bir araçla trafiğe çıkmak gibi bazı durumlarda araç belli sürelerle trafikten men edilir.
Trafikten men edilen araçlar daha önceden belirlenmiş otoparklara çekilir. Otoparka çekilen araç sorgusu araç sahibi tarafından e-devlet üzerinden ücretsiz olarak yapılabilir. Aracın geri alınabilmesi için cezaya neden olan eksikliğin giderilmesi, kesilen cezanın ödenmesi, çekme, kurtarma ve götürme ücreti ile otopark ücretlerinin ödenmesi ve Trafik Tescil Şube Müdürlüğü’ne başvuru yapılması gerekir.
Ehliyetsiz ve Alkollü Araç Kullanmak
Uyuşturucu etkisi altında veya alkollü halde araç kullanmak yasaktır ve para cezasına tabidir. Ehliyetsiz ve alkollü olarak araç kullanma halinde ise birden fazla idari para cezası verilir. Kandaki alkol miktarının belirli sınırı aşması halinde ilgili hakkında ayrıca Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza davası açılır. Yapılan yargılamada mahkeme takdir yetkisini kullanarak sanığın almış olduğu alkol miktarına göre cezayı artırabilir.
Ceza davasında bir yıl veya daha az süreli kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına veya trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkumiyet halinde üç aydan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere sürücü belgesinin geri alınmasına karar verilebilir.
Ehliyetsiz Araç Kullanırken Kazaya Karışmak
Kişinin yaralanmalı veya ölümlü ya da kollukça müdahil olunan maddi hasarlı trafik kazasına karışması halinde uyuşturucu veya alkol testine girmesi zorunludur. Cihazla ölçüm yapılmasına izin vermeyen veya cihazın yaptığı ölçüme itiraz eden kişiler hastaneye götürülerek vücutlarından kan, tükürük veya idrar örnekleri alınır.
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin yerleşik içtihatlarına göre sanığın ehliyetsiz olması bilinçli taksir uygulama gerekçesidir ancak doğrudan bilinçli taksir hükümlerinin uygulanmasını gerektirmez. Somut olay incelenirken olay anındaki hızın azami hız sınırının iki katı veya daha fazla olduğunun tespit edilmesi halinde bilinçli taksir koşullarının oluştuğu, iki katını aşmadığı takdirde basit taksir koşullarının oluştuğu kabul edilir. Sırf ehliyetsiz araç kullanmak kişinin cezai veya hukuki sorumluluğunu belirlemez.
Sanığın otomobiliyle yayaya çarptığı, kazadan önce ehliyetinin geri alınması nedeniyle kaza anında ehliyetsiz olduğu, olay mahallinde hız sınırının 50 km ve olay anında hızının 100,8 km olduğu, 1.33 promil alkol ve idrarda uyuşturucu tespit edildiği olayda şoförlük deneyimine güveni sebebiyle kaza neticesine sebebiyet verdiği anlaşılmıştır. Bilinçli taksirle öldürme suçundan mahkumiyetine karar verilmesi gerekirken olası kastla öldürme suçundan cezalandırılması hatalıdır. (Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2022/2994 E., 2022/7447 K.)
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezasına Nasıl İtiraz Edilir?
Trafik idari para cezası karar tutanağına karşı, kararın tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içinde ceza kesen kolluk biriminin bulunduğu yerdeki sulh ceza hakimliğine itiraz için başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idari para cezası kesinleşir. İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezasına İtiraz Dilekçesi
KOCAELİ NÖBETÇİ SULH CEZA HAKİMLİĞİNE
İTİRAZ EDEN : … (TC: …)
ADRES : …
VEKİLİ : Av. Omay Cem ÇİÇEK
ADRES : Karabaş Mah. Müneccim Arif Sok. No:25/1 İzmit/KOCAELİ
İTİRAZ EDİLEN : Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü
KONU : Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü … Şube Müdürlüğü tarafından verilen … numaralı 04.01.2024 tarihli trafik idari para cezasının iptali talebidir.
AÇIKLAMALAR : 04.01.2024 tarihinde Kocaeli İl Emniyet Müdürlüğü … Şube Müdürlüğü ekipleri tarafından yapılan rutin kontroller esnasında müvekkilin aracı durdurularak sürücü belgesini ibraz etmesi istenmiş, müvekkil ise yanında bulunan yeni tip TC kimlik kartı ile işlem yapılması talebinde bulunmuştur. Talebi reddeden memurlar araç kullanırken sürücü belgesini yanında bulundurmamak ve yetkililerin her isteyişinde göstermemek kabahatini gerekçe göstererek müvekkil hakkında 1.506 TL para cezası tutanağı düzenlemiştir. Müvekkilin imzadan imtina etmesi nedeniyle adına çıkarılan tebligat … tarihinde adresine tebliğ edilmiştir.
Müvekkil tebliğ aldığı cezayı %25 indirimli haliyle 1.129,50 TL olarak ödemiştir.
Yeni tip TC kimlik kartı sürücü belgesi gibi değerlendirilerek cezai işlem yapılmaması gerekirken müvekkil hakkında tutanak tutulması mevzuata aykırıdır.
SONUÇ VE TALEP : Hukuka aykırı idari para cezasının iptali ile müvekkilin ödemiş olduğu 1.129,50 TL’nin tarafımıza iadesine ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin kararına itiraz edilen idareye yükletilmesine karar verilmesini vekaleten talep ederim.
EK : İdari/trafik para cezası tutanağı, vekaletname, indirimli ödenen cezayı gösterir alındı belgesi
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Kime Kesilir?
Ehliyetsiz araç kullanma halinde KTK m.36/3-a gereğince kullananlara ve kullandıranlara ayrı ayrı para cezası kesilir.
Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu Nedir?
Trafik güvenliğine çeşitli şekillerde müdahale ederek başkalarının hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye neden olmak; ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde kullanmak ve alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç kullanamayacak halde olmasına rağmen araç kullanmak trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunu meydana getirir. (TCK m.179/1)
Benzer şekildeki trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçu ise trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan farklı olarak sadece deniz, hava veya demiryolu ulaşımında kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından bir tehlikeye taksirle neden olma halinde ortaya çıkar (TCK m.179/2). Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu bunların yanında karayolu ulaşımında da söz konusu olur. Trafikte makas atmak, alkollü araç kullanmak gibi fiiller bu kapsamdadır.
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma ve trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçları topluma karşı suçlardan olup genel tehlike yaratan suçlar arasındadır. Bu suçların gerçekleşmesi için somut bir zararın ortaya çıkması aranmaz; belirtilen derecede tehlikenin oluşması failin cezalandırılması için yeterlidir. Ayrıca bir zararın da varlığı halinde ayrı ceza verilir veya ceza artırılır.
Uyuşturucu almış sürücülerle alkollü olan sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır. Uyuşturucu kullanılıp kullanılmadığı veya alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla kollukça promil ölçer ve diğer teknik cihazlar kullanılır. Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü araç kullandığı anlaşılan sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. 1.00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücüler hakkında ise ayrıca trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan işlem yapılır. (KTK m.48)
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma ve trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma suçlarının cezası üç ay ila altı yıl aralığında hapis cezası olarak belirlenmiştir. Yargılama sonunda mahkemece hükmedilen hapis cezası bir yıl veya daha az süreli ise adli para cezasına çevrilebilir ve şartları oluşmuşsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Tehlikeli şekilde veya alkollü ya da uyuşturucu etkisi altında araç kullananlar hakkında seri muhakeme usulü uygulanır.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezasının İptali Nasıl Olur?
Tebliğ edilen trafik cezasına karşı ilgili, yetkili sulh ceza hakimliğine dilekçe ile başvurarak cezanın iptalini talep edebilir. Trafik kuralının ihlaline ait görüntünün olmaması, hakkında cezai işlem uygulanan kişinin cezanın kesildiği esnada orada bulunmaması, aracın kim tarafından kullanıldığının idare tarafından tespit edilememiş olması gibi sebepler para cezasının iptali talebine gerekçe olarak gösterilebilir.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Taksitlendirilebilir Mi?
Trafik idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi halinde cezadan %25 oranında indirim yapılır. Cezaya muhatap olanın ekonomik durumunun müsait olmaması ve bir ay içerisinde ilgili vergi dairesine müracaat etmesi halinde, vergi dairesince ilk taksiti peşin, kalan üç taksiti de bir yıl içinde ve dört eşit taksitte ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi durumunda, idari para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.
Taksitlendirme imkanı kırmızı ışıkta geçme, seyir halinde cep telefonu kullanma, muayenesiz araçla trafiğe çıkma, emniyet kemeri takmama, sigortasız araçla trafiğe çıkma ve diğer tüm trafik idari para cezasını gerektiren haller için de geçerlidir.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Ne Zaman Ödenir?
Para cezalarının tutanağın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir. Bir ay içinde ödenmeyen cezalar için her ay %5 faiz uygulanır.
Trafik Cezasına İtiraz Süresi Ne Zaman Başlar?
Yetkililer tarafından tutulan trafik idari para cezası tutanaklarının ihlali yapanın yüzüne karşı düzenlenmesi halinde kural ihlalinde bulunana imzalattırılmak suretiyle tebliğ edilir. İmza etmekten kaçınanlar için tutanak üzerine imzadan imtina ettiğine dair kayıt konulur. Elden teslim edilen cezalar hakkında itiraz süresi teslim alma tarihinden; adrese yapılan tebligatlarda ise tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar.
Ehliyetsiz Araç Kullanma Cezası Düşer Mi?
KTK’da belirtilen ve idari para cezasını gerektiren fiilin işlendiği tarihi takip eden takvim yılının son günü bitimine kadar idari para cezası verilerek tebliğ edilmediği takdirde idari yaptırım kararı verilemez, verilmiş olanlar düşer.