Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu ve Cezası
TC Anayasasına göre, Cumhurbaşkanı devletin başıdır ve bu sıfatla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder. Bu nedenledir ki Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu, kişilere ve şerefe karşı suçlar içerisinde değil Devlete karşı işlenmiş suçlar bölümünde düzenlenerek Devleti temsil eden Cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığının korunması amaçlanmıştır. Devlete karşı işlenen suçlardan bir kısmının gerçek mağdurunun makamı temsil eden gerçek kişi olmakla birlikte, Devlete ilişkin hukuki yararın korunması, kişiye nazaran daha üstün tutulmuştur.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunumuzda, sıradan yurttaşlara karşı işlenen “Hakaret” suçunda üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası öngörülmüşken, “Cumhurbaşkanına Hakaret” suçunun 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası olarak TCK 299. maddesinde ayrıca düzenlenmiştir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Nedir ?
Ceza kanunumuzun 299. Maddesinde düzenlenen Cumhurbaşkanına hakaret suçunun cezası şu şekildedir (TCK m.299):
• Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.
• Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Cezası
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde hükmedilecek ceza 1/6 oranında ayrıca arttırılacaktır. Örneğin, internetten sosyal medya üzerinden, bir yayın-medya programında veya kamuya açık bir alanda bağırarak hakaret etmek, suçun aleni şekillerine örnek verilebilir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Unsurları
• Suçun faili herkes olabilir. Cumhurbaşkanlığı sıfatı seçimle değil ant içmekle başlar. Suçun görevin devamı sırasında işlenmesi gerekli olduğu gibi görevden kaynaklanması şart değildir.
• Hakaret, bir kişiye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek şekilde bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek suretiyle onur, şeref ve saygınlığa saldırmasıdır. Eylemin yüze karşı ya da yoklukta işlenmesi arasında fark yoktur.
• Serbest hareketli suç olup, sözler, imalı şarkılar, yazı, çizim, resim, nefreti gösteren hareketler ve bunun gibi davranışlarla işlenebilir.
• Bu suçun oluşumu için “Onun sosyal değeri konusunda kendisinin veya toplumun düşünce veya duyguları sarsıcı fiil veya sıfatlar isnat veya izafe edilmelidir. Ne tür hareketlerin şeref ve itibari ihlal edici olduğu, toplumda hakim olan ortalama düşünüş ve anlayışa göre belirlenmelidir, bunun tayininde ölçü bireyin özel duyarlılığı değildir. Bu itibarla basit bir saygısızlık hakaret ve sövme olarak nitelendirilemez.
• Demokratik toplumlarda siyasiler, üst düzey bürokratlar ile kamuya mal olmuş kişiler, diğer insanlara nazaran ağır eleştirilere daha fazla katlanmalıdırlar. Ancak hakarete hiçbir kimse katlanmak zorunda değildir. İfade hürriyeti bakımından eleştiri ve hakaret ayrı ayrı değerlendirilmesi gereken kavramlardır. Kaba sövme hiçbir koşulda eleştiri olarak kabul edilemez.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda Zamanaşımı
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir, resen soruşturmaya tabidir. Suçun dava zamanaşımı süresi içinde savcılığa bildirilmesiyle resen soruşturma başlatılır. Cumhurbaşkanına hakaret suçu nedeniyle dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda Şikayet ve Uzlaşma Süreci
Daha önceden de belirttiğimiz üzere, Cumhurbaşkanına hakaret suçu şikayete bağlı değildir. Şikayete bağlı olmadığı gibi, uzlaştırma süreci uygulanması gereken suçlar kategorisinde de değildir. Kamu adına savcılık tarafından resen soruşturma başlatılan bu suç, gerek ceza alt sınırı gerek genel hükümlere aykırı bir suç olması dolayısıyla alanında uzman bir avukat ile gerekli savunmaların yapılması elzemdir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
• Yargıtay 18. Ceza Dairesi – Karar : 2017/987 ‘’ Emekli Cumhurbaşkanına Hakaret Halinde TCK 299 Uygulanamaz’’
‘’… TCK’nın 299. maddesinde düzenlenen suç, Cumhurbaşkanına karşı hakaret eyleminde bulunulmasıyla oluşacağından, eylemin Cumhurbaşkanlığı görevinde bulunan kişiye karşı işlenmiş olması gerekir. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı görevi sona erdikten sonra bu görevle ilgili olarak hakaret edilse dahi, TCK’nın 299. maddesi uygulanamayıp, TCK’nın 125, 130. maddelerindeki hakaret suçlarını oluşturacaktır…’’
• Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2017/953 Facebook isimli sosyal paylaşım sitesinde kendisine ait hesap üzerinden yapılan hakaret ilgili suçu oluşturmaktadır.
..’’ Sanığın facebook adlı sosyal paylaşım sitesinde kendisine ait hesap üzerinden Cumhurbaşkanı hakkında “…onbir yıldır hep çaldım yine çalarım”, “rüşvetimi alır yaşarım”, “evde istiflemişim bir kaç milyar dolar onları sıfırlayacak .. gibi bir oğlum var”, “ulusum korkma pensilvanyadaki canavar, çalsa da bir bildiği vardır diyen seçmenim var” şeklindeki herkese açık olarak yazılar paylaştığı anlaşılmakla, sanığın eylemi TCK’nın 299/1-2 maddesindeki şekli ile Cumhurbaşkanına hakaret suçunu oluşturmaktadır.’’
• Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2017/4463- Zincirleme Şekilde Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu
‘’ Olay tutanağı, CD inceleme tutanağı, sanık savunması ve tüm dosya kapsamına göre; asılsız ihbarı nedeniyle bulunduğu yere gelen kolluk görevlilerinin sanık hakkında işlem yapmak istemeleri üzerine, sanığın önce olay yerinde, akabinde doktor kontrolüne götürülürken polis aracında ve en son olarak da polis merkezine getirildiğinde hakaret içeren sözleri sarf etmesi şeklinde gerçekleşen olayda, bir suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda aynı suçun birden fazla işlenmesi nedeniyle TCK’nın 43/1. maddesi uyarınca zincirleme suç hükümlerinin tatbiki gerektiği gözetilmeden yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile alt sınırdan ulaşılarak ceza tayin edilmesi hukuka aykırıdır.’’
