Borçlunun mal kaçıracağından endişe eden alacaklı buna engel olmak için borçlunun mevcut malvarlığına haciz koyulmasını isteyebilir. Bu, ihtiyati haciz adı verilen geçici hukuki koruma işlemi ile sağlanabilir. İhtiyati haciz icrai hacizden farklı olarak alacaklıya satış yetkisi vermez. İhtiyati haciz İcra ve İflas Hukuku konusudur ve büromuz bu alanda da danışmanlık vermektedir.
İhtiyati Haciz Ne Demektir?
İhtiyati haciz alacaklının, para alacağını tahsil etme konusunda sorun yaşamamak için borçlunun hak ve alacakları üzerine koyduğu geçici nitelikte bir hacizdir. İcra İflas Kanunu m.257 vd. hükümlerinde açıklanmıştır. İhtiyati haciz kararının verilebilmesi için alacağın varlığı ve tahsilat riski konusunda yaklaşık ispat şartının gerçekleşmesi gerekir. İhtiyati haciz dava veya icra takibi açılmadan ya da alacak davası devam ederken de istenebilir.
İhtiyati Haczin Konusu Nedir?
İhtiyati haczin konusu borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz malları ve alacaklarıyla diğer haklarıdır.
İhtiyati Haczin Şartları Nelerdir?
Alacaklının ihtiyati haciz isteyebilmesi için;
- borcun konusunun para olması
- para borcunun vadesinin gelmiş olması
- alacağın rehinle teminat altına alınmamış olması
gerekir.
İhtiyati Haciz Kararının Yerine Getirilmesi
İhtiyati haciz kararının verilmesi infaz edilmesi anlamına gelmez. Mahkeme sadece karar verir; uygulamaz. İnfazı için süresinde talepte bulunulmalıdır. Kararın infazı icra dairesi tarafından yapılır. Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemelidir. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.
İİK m.257’ye göre verilen ihtiyati haciz kararları ilam niteliğinde değildir. Bu nedenle ihtiyati haciz kararı başlı başına ilamlı takibe konu edilemez.
Tasarrufun iptali davalarında ihtiyati haczin yerine getirilme usulü farklıdır. Bu davalarda hakim, iptale tabi tasarrufların konusu olan mallar hakkında alacaklının talebi üzerine ihtiyati haciz kararı verebilir.
İhtiyati Haciz Kararına Nasıl İtiraz Edilir?
Mahkeme ihtiyati haciz kararını borçluyu dinlemeden verdiyse;
- ihtiyati haczin dayandığı sebeplere,
- mahkemenin yetkisine,
- teminata
borçlu tarafından itiraz edilebilir. İtiraz süresi yedi gündür. Süre, borçlunun huzurunda yapılan hacizlerde haczin uygulandığı; diğer hallerde haciz tutanağının tebliğ edildiği tarihten başlar. İtiraz icra hukuk mahkemesinde ihtiyati haczin kaldırılması davası yoluyla yapılır.
İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf mahkemesinin bu konuda verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvuru ihtiyati haciz kararının icrasını durdurmaz.
İhtiyati Haczin Teminat ile Kaldırılması
Borçlu tarafından bir kefalet veya rehin gösterilmesi durumunda ihtiyati haciz mahkemece kaldırılabilir. Takibe başlandıktan sonra bu yetki, icra mahkemesine geçer.
İhtiyati Haczin Süre Nedeniyle Kalkması
Mahkeme tarafından verilen ihtiyati haciz kararından sonra alacaklı bu haczin tatbikini süresinde icra dairesinden talep etmezse karar herhangi bir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden kalkar.
İhtiyati Haciz Sürecini Yürüten Mahkeme
İhtiyati haciz kararı borcun konusuna göre asliye hukuk mahkemesi veya asliye ticaret mahkemesi tarafından değişik iş dosyası üzerinden verilir. Tüketici mahkemesi de ihtiyati haciz kararı verebilir. İnceleme basit yargılama usulüne göre yapılır. Karar taraflara tebliğ edilir. Bu karara itiraz edilebilir. Talebin kabul edilmesi halinde başvuran lehine maktu vekalet ücretine hükmedilir.
Vadesi Gelmemiş Alacak İçin İhtiyati Haciz İstenebilir Mi?
Borçlunun belirli yerleşim yeri yoksa veya borcundan kurtulmak için şüpheli sayılacak işlemlerde bulunursa vadesi gelmemiş borç için de ihtiyati haciz istenebilir.
İhtiyati Haciz Satışa Engel Midir?
İhtiyati haciz satışa engel değildir. İhtiyaten haczedilen mallar üçüncü kişilere devredilebilir.
Taşınmaz Üzerindeki İhtiyati Haciz Ne Zaman Düşer?
Alacaklı, ihtiyati haciz kararının infazını karardan itibaren on gün içinde istemezse ihtiyati haciz düşer.
İhtiyati Hacizde Teminat Oranı
Mahkemeler tarafından uygulamada genellikle yüzde onbeş oranında teminat talep edilmektedir.
İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Arasındaki Farklar Nelerdir?
- İhtiyati tedbirde bizzat uyuşmazlık konusu malın devrinin önlenmesi amaçlanır. İhtiyati haciz ise alacağı tahsil etme konusunu garanti altına almaya çalışır. İhtiyati haciz mal veya hakkın üçüncü kişilere devrini engellemez.
- İhtiyati tedbir doğrudan dava konusu hakkında verilir. İhtiyati haciz ise borçlunun tüm malvarlığına uygulanabilir.
- İhtiyati haciz için aranan koşullar ihtiyati tedbire nazaran daha sıkı şartlara tabidir.
- İhtiyati haciz alacaklı tarafından talep edilmesi durumunda icrai hacze dönüşür. İhtiyati tedbir için ise böyle bir durum söz konusu değildir.
İhtiyati Haciz Ne Zaman Kesin Hacze Dönüşür?
Borçlu kendisine tebliğ edilen ödeme emrine süresinde itiraz etmez veya itirazı icra mahkemesince kesin olarak kaldırılır veya mahkemece iptal edilirse, ihtiyati haciz kendiliğinden icrai hacze dönüşür.
İhtiyati Haciz Kararını Hangi Kurum Verebilir?
İhtiyati haciz kararı mahkemeler tarafından verilir.
İlk derece mahkemelerinin ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir.
