Tüketici Hukuku

Tüketici Alım – Satım Sözleşmeleri

Özellikle günümüzde yaygınlaşan internet üzerinden alışverişlerinin büyük bir çoğunluğu tüketici sözleşmeleridir. 

İnternetten ticari ve mesleki bir menfaat gözetmeksizin sipariş edilen giysi, dijital ve teknolojik aletler, günlük kullanım eşyaları ve benzeri siparişler, galeri veya araç bayilerinden şahsi kullanım amacıyla yapılan satış sözleşmelerinin tamamı tüketici işlemidir. 

Hayatımızın her alanında bulunan tüketici sözleşmelerinden kaynaklanan bu uyuşmazlıkların tamamında tüketici hakem heyetleri ve tüketici mahkemeleri görevlidir. Bu uyuşmazlıklar malın veya hizmetin ayıplı olması veya hiç sunulmaması şeklinde gerçekleşebilir.

Ayıplı Mallardan Kaynaklanan Sorunlar 

Ayıplı mal, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 8. Maddesinde ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal olarak tanımlanmıştır. 

Bu tanıma göre satın alınan malın; tüketiciye bildirilen özellikleri taşımaması, ambalaj veya etiketinde belirtilen özellikleri barındırmaması veya muadili olan olan malların kullanım amaçlarını karşılamaması durumunda, bu malı satın alan tüketicinin bu maldan beklediği faydayı azaltan veya ortadan kaldıran eksiklikler barındırması halinde malın ayıplı olduğu kabul edilmektedir. 

Aynı zamanda TKHK’de, Türk Borçlar Kanunu’ndan farklı olarak malın belirlenen sürede veya hiç teslim edilmemesini de temerrüt başlığı altında kabul etmeyerek, “Ayıp” olarak kabul etmiş ve bu durumda da tüketiciye ayıptan kaynaklanan seçimlik haklarını kullanabilme imkanını sağlamıştır.

Her ne kadar Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 190/1 maddesinde iddia edilen olaya bağlanan sonuçtan menfaat elde edecek kişinin bu iddiasını ispat yükümlülüğü altında olduğu hüküm altına alınmış olsa da; 6502 sayılı TKHK’nin 10. Maddesinde bu duruma bir istisna getirilmiş, malın teslim tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ortaya çıkan ayıplarda, ürünün ayıplı olmadığını ispat yükümlülüğü satıcı/sağlayıcıya bırakılmıştır. Yani bu durumda tüketici malın ayıplı olduğunu ispat etme yükümlülüğü altında olmayacaktır.

Tüketiciden satın alınan maldan faydalanmasını etkileyen bu maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler sonucunda tüketicinin kullanabileceği seçimlik haklar aynı kanunun  11. Maddesinde şu şekilde sıralanmıştır;

• Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
• Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
• Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
• İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme

Tüketicinin satın almış olduğu malın ayıplı olması halinde satıcıya bu taleplerden herhangi birini yöneltebilecektir. 

Sözleşmelerde daha uzun bir süre belirtilmediği takdirde ayıptan doğan seçimlik hakların kullanılma süreleri; malın teslimi tarihinden itibaren 2 yıl, konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise 5 yıl geçmekle birlikte zamanaşımına uğrayacaktır. Ancak bu ayıbın açık değil gizli bir ayıp olması, kullanımla ortaya çıkan bir ayıp olması ve satıcının bunu hile veya ağır kusur ile gizlemiş olması halinde bu zamanaşımı süreleri dikkate alınmadan tüketici seçimlik haklarını kullanabilecektir.

Ayıplı Hizmetlerde Kaynaklanan Sorunlar  

Ayıplı hizmetin tanımı 6502 sayılı TKHK’nin 13. Maddesinde sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmet olarak tanımlanmıştır. 

Aynı ayıplı malda olduğu gibi, hizmetin ayıplı olması da, tüketicinin kendisine vaat edilen özelliklerin hizmet içerisinde bulunmaması, tüketicinin o hizmetten makul olarak faydalanmasını etkileyen her türlü maddi, hukuki ve ekonomik eksiklikler olarak kabul edilebilir.

Hizmetin ayıplı olması halinde, tüketicinin kullanabileceği seçimlik haklar aynı kanunun 15. Maddesinde belirtilmiştir. Bu haklar şu şekildedir;

• Hizmetin yeniden görülmesi
• Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı
• Ayıp oranında bedelden indirim
• Sözleşmeden dönme ve bedel iadesi

Tüketicinin almış olduğu hizmetin ayıplı olması halinde satıcıya yukarıda belirtilen haklardan birini kullandığını bildirmesi yeterli olacaktır. Hizmetin ayıplı olması halinde satıcı veya sağlayıcı kendisine bildirilen bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.

Ancak yine bu hakların kullanımı hizmetin ifa tarihinin üzerinden 2 yıl geçmesiyle birlikte zamanaşımına uğrar, ancak bu ayıbın ağır kusur veya hile ile gizlenmiş olması durumunda tüketici bu zamanaşımı süresiyle bağlı olmaksızın seçimlik haklarını kullanabilecektir.

Tüketici Şikayetleri

Daha önceki bölümlerde de bahsettiğimiz üzere her bir vatandaşın tüketici olduğu günümüzde, her gün çok sayıda tüketici şikayeti gündeme gelmektedir. 

Tüketici hukuku alanı hala ülkemizde gelişmekte olan bir alan olmakla birlikte, tüketicilerin satıcı ve sağlayıcıları hukuka aykırı fiilleri nedeniyle şikayet mercileri gün geçtikçe çoğalmaktadır. 

Tüketicilerin bu gibi durumlarda haklarını arayabilmek adına parasal sınırlar ve diğer koşullar birlikte değerlendirilerek İl/İlçe Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemelerine başvurabilir; ayrıca satıcı ve sağlayıcıların bu hukuka aykırı eylemleri nedeniyle BTK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ve benzeri kurumlara şikayette bulunabilirler.

Tüketici Avukatı

Başvuru sınırları, zamanaşımları, başvuru şekilleri ve daha birçok teknik konu nedeniyle başvurunuzda bir tüketici hukuku avukatından yardım almanız hak kaybına uğramanızın önüne geçecektir. 

Eksen Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak bünyemizde bulunan alanında uzman tüketici hukuku avukatlarımız ile bütün yargılama sürecini şeffaflık ve profesyonellikle takip ederek, en kısa yoldan çözüme ulaşmanız için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.