Doğum İzni Kaç Gündür? Nasıl Hesaplanır? 2024
Anayasa’nın çalışma şartlarını düzenleyen hükmüne göre küçükler ve kadınlarla bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle annenin ve çocukların korunması için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar. Büromuz doğum izni konusu da dahil olmak üzere iş hukuku alanında danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
Doğum İzni Nedir?
Doğum izni, çalışan anne ve babaların doğumdan önce ve doğumdan sonra yeni doğan çocukları ile ilgilenebilmeleri için tanınmış hamilelik, analık, doğum, sağlık, bakım nedenlerine dayalı ücretli bir izin çeşididir. Hem ebeveynler ile çocuk arasında ilişkinin sağlanabilmesi hem de anne ve çocuğun sağlığı açısından düşünülmüş bir haktır. Tıpkı evlilik izni gibi kanun tarafından tanınmış bir sosyal haktır.
Doğum İzni Çeşitleri
Gebeliğin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali kabul edilir. Yarım sürelerle çalışma ücretsiz izni ile analık izinlerine ait süreler hekim tarafından gerekli görülmesi halinde uzatılabilir. Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler yıllık izin hakkı bakımından çalışılmış gibi sayılır.
Doğum izinleri kısa vadeli sigorta kollarından olan analık sigortası kapsamında sağlanan haklar olup şu şekildedir;
- Analık izni kadın işçinin doğum nedeniyle çalıştırılmadığı süre için verilen ücretli izindir.
- Çoğul doğum izni aynı doğumda birden fazla çocuk sahibi olan çalışana fazladan verilen ücretli izindir.
- Süt izni doğum yapan kadın işçiye her bir gün için verilen bir buçuk saatlik ücretli emzirme iznidir.
- Erken doğum izni beklenenden önce gelen doğum için tanınmış ve doğum sonrasına eklenen ücretli izindir.
- Hamilelik doktor kontrol izni rutin muayenelere ayrılan zaman diliminde kullanılan ücretli izindir.
- Yarım sürelerle çalışma izni analık hali izninin bitiminden itibaren kullanılabilen bir ücretsiz izindir.
- Altı aya kadar ücretsiz izin kadın işçiye, analık izninin bitiminden itibaren isteği halinde verilen ücretsiz izindir.
Doğum İzni Ne Zaman Başlar?
Kadın işçinin doğum izni doğuma sekiz hafta kala yani (kırk haftalık normal bir) gebeliğin otuz ikinci haftasının sonunda başlar.
Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Fakat bu konuda bir yasak da yoktur. Kadın işçi isterse ve sağlık durumu uygunsa doktor onayı ile doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda kalan beş haftalık süre doğumdan sonraki izin süresine eklenir.
Doğum İzni Nasıl Hesaplanır?
Kural olarak gebe çalışan doğumdan önceki ve sonraki sekiz hafta çalışmaz. Ama üç hafta kalana kadarki bölümü dilerse çalışarak geçirebilir. Erken doğum halinde mahrum kalınan izinler doğum sonrası kullanılır. Geç doğum halinde ise geçen süreye ait geçici iş göremezlik ödeneği ayrıca ödenir.
Doğum İzni Ne Kadardır?
Normal koşullarda ücretli doğum izni toplam on altı haftadır.
Çoğul Doğum İzni Ne Kadardır?
İkiz, üçüz ve diğer çoğul gebeliklerde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir yani toplam süre on sekiz haftadır.
Erken Doğum İzni Ne Kadardır?
İş Kanunu annelik izinlerini kırk haftalık gebeliğe göre hesaplamıştır. Doğum beklenenden önce yani erken gerçekleşirse erken doğum nedeniyle kullanılamamış olan izinler doğum sonrası izin süresine eklenir. Örneğin iki hafta erken doğum yapmış olan bir anne doğumdan sonra toplam on hafta ücretli izin kullanır.
Annenin Vefat Etmesi Durumunda Babaya Doğum İzni Hakkı
Anne doğumda veya doğumdan sonra vefat ederse ona tanınan fakat kullanamadığı süreleri baba kullanır. Kanun resmi nikah şartı aramadığından eş olmayan baba da bu izni kullanabilir.
Hamilelikte Doktor Kontrol İzni Nasıl Uygulanır?
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Yani çalışan anne adayı bu kontroller için ayırdığı zamanın ödemesini bilfiil çalışmış gibi alır. Kontrollerin periyodu hekim tarafından belirlenir.
Hamilelikte İş Rotasyonu
Doktor tarafından gerekli görülmesi halinde hamile kadın işçi, sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Örneğin ağır kaldırmak veya yükseğe tırmanmak şeklindeki görevleri başka bir işçiye verilir. Böyle bir rotasyon halinde işçinin ücretinde indirim yapılamaz.
Süt İzni Kaç Saattir? Nasıl Uygulanır?
Kadın işçiler bir yaşından küçük çocuklarını emzirmek için günde toplam bir buçuk saat süt izni kullanma hakkına sahiptir. İşçi bu süreyi nasıl ve kaç seferde kullanacağını kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır ve emziren kadın işçi bu saatler için ücret alır. Uygulamada süt izni işçinin işten erken saatte çıkması şeklinde de düzenlenebilmektedir.
Süt İzninde Çalışma Fazla Mesai Olarak Kabul Edilir Mi?
Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Bunu aşan süreler fazla mesai sayılır ve işçi alacakları hesabına dahil edilir. Süt iznini çalışarak geçiren çalışan bu sürelere ait ücretini fazla mesai nedeniyle zamlı olarak alır.
Doğum Sonrası Yarım Gün Çalışma İzni Nedir? Nasıl Uygulanır?
İşçi istemesi halinde doğum sonrası izninin bitiminden itibaren ilk doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izne ayrılabilir. Çoğul doğum halinde bu süreler sırasıyla doksan, yüz elli ve iki yüz on gün olarak uygulanır. Doğum sonrası yarım gün çalışma durumunda süt izni verilmez.
Doğum sonrası yarı zamanlı çalışma halinde çalışılan süreye karşılık gelen ücret ve primler işveren tarafından; ücretsiz izinli olarak geçirilen süreye ait ücret ve primler ise Devlet tarafından karşılanır. Yarım çalışma ödeneği, çalışılmayan her bir gün için günlük asgari ücretin brüt tutarıdır. Yarı zamanlı çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için;
- Doğum tarihinden önceki son üç yılda işçi adına en az altı yüz gün işsizlik sigortası primi bildiriminde bulunulmuş olması,
- Haftalık kırk beş saatlik çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışmak,
- Doğum sonrası analık izninin bittiği tarihten itibaren otuz gün içinde İŞKUR’a başvuruda bulunmak
gereklidir.
Doğum İzni Parası Ne Zaman Yatar?
Hekimlerce düzenlenen doğum öncesi ve sonrası analık raporlarının sisteme girilmesinin ardından SGK tarafından hak sahibinin banka hesabına ödemeler yapılmaktadır.
Engelli Bebekler İçin Ücretsiz Doğum İzni Ne Kadar?
Çocuğun engelli doğması halinde doğum sonrası ücretsiz izin üç yüz altmış gündür.
Özel Sektörde Doğum İzni Kaç Gün?
Özel sektör çalışanları İş Kanunu kapsamında olsun veya olmasın toplamda en az on altı hafta izin kullanma hakkına sahiptir.
Altı Aylık Ücretsiz İzin Nedir?
Kadın işçi isterse analık hali nedeniyle verilen toplam on altı (çoğul gebelikte on sekiz) haftalık izin süresinin tamamlanmasından sonra altı aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. Bu izin üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme halinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Doğum İzni Süresi Uzatılabilir mi?
Yarım sürelerle çalışma ücretsiz izni ile analık izinlerine ait süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirlenir.
İşçi doğum öncesi ve sonrası analık izninin, doğum sonrası yarı zamanlı çalışma izninin veya altı aya kadar ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve işveren açısından geçerli fesih nedeni sayılmaz.
Doğum İzni Şartlarına Uyulmaması Durumunda Hukuki Destek
Analık ve doğum nedenlerinden kaynaklanan izinlerde hamile kadını çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen işverenlere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü tarafından idari para cezası kesilir. İzin sürelerinde veya uygulanmasında yaşanabilecek uyuşmazlıklarda avukat desteği alınmalıdır.
Eşi Doğum Yapan Erkeklerin Doğum İzni
Doğumda veya doğum sonrasında analık izni kullanılırken annenin ölümü halinde, isteği üzerine memur olan babaya anne için öngörülen süre kadar izin verilir. Özel sektörde çalışanlar açısından babanın bu izni kullanması için talepte bulunması şartı aranmamıştır. Diğer şatlardan bağımsız olarak eşinin doğum yapması halinde babaya beş gün ücretli babalık izni verilir.
Çocuğun Evlat Edinilmesi Halinde Analık İzni
Eşler tarafından birlikte veya bekar kimseler tarafından evlat edinme yapılabilir. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme halinde eşlerden birine veya evlat edinene altı aya kadar ücretsiz izin verilir.
Emzirme Ödeneği Nedir?
- Sigortalı kadına,
- Sigortalı olmayan karısı doğum yapan erkeğe,
- 4a ve 4b sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine,
her çocuk için yaşaması şartıyla emzirme ödeneği verilir.
Sigortalı çalışanlar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az yüz yirmi gün sigorta bildirilmiş olması emzirme ödeneği alabilmek için şarttır. Emzirme ödeneği almak için başvuru yapılmasına gerek yoktur. Ödemeler gerekli şartları sağlayanların e-devlette kayıtlı banka hesaplarına otomatik olarak yatırılmaktadır. Emzirme ödeneği doğum yapan annenin kullandığı süt izninden farklıdır.
Doğum Borçlanması Nedir?
Sigortalılar analık hali ve doğum izinleri nedeniyle çalışmadıkları ve dolayısıyla adlarına sigorta primi ödenmediği dönemleri geçmişe dönük olarak saydırabilir. Bu sayede emeklilik için prim ödeme gün sayısının eksik kalması bir sorun olmaktan çıkar. Çalışılmayan dönemlerin borçlanılması kısmen yapılabilir. Çalışma öncesi doğumlar açısından borçlanma henüz mümkün değildir.
Doğum Borçlanmasının Şartları Nelerdir?
Doğumu borçlanabilmek için doğumdan önce çalışan kadının sigortasının başlamış olması gerekir. Bu açıdan bir günlük sigorta girişinin yapılmış olması yeterlidir. Doğumdan önce sigorta girişi yapılmamış ama staj veya çıraklık dönemi geçirilmişse bu sürelerin de borçlanılması mümkündür.
Borçlanma en fazla üç çocuk için her biri adına iki yıl olmak üzere toplamda altı yıl (iki bin yüz altmış gün) için yapılabilir. Doğumdan sonra prim ödenen günler borçlanılamaz. Borçlanma ödemesinde taksitlendirme yapılmamaktadır.
Doğum Borçlanması Ne Kadar? 2024
2024 yılı için bir günlük doğum borçlanması tutarı 213,36 TL’dir. Bu durumda örneğin bir çocuk için iki yıllık (yedi yüz yirmi gün) yapılacak borçlanmada ödenmesi gereken tutar 153.619,20 TL olur.
Doğum İzninde Maaş ve Ücret Ödemesi Yapılır Mı?
Sigortalı çalışana doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde prime esas günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.
Analık halinde işveren işçisine maaş ödemesi yapmak zorunda değildir. Yine primler de Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenir.
Doğum İzni 32. Hafta Bitince Mi Başlar?
Doğum izni hamileliğin 32. haftasının sonunda başlar.
Doğum İzni Memur ve Özel Sektör İçin Değişir Mi?
Analık halinde çalışma ve süt izni hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda doğum izni süreleri İş Kanunu ile aynı şekilde düzenlenmiştir.
Ücretli izinler sonrasındaki isteğe bağlı ücretsiz izin konusunda ise özel sektör ile kamu arasında fark vardır. Doğum yapan memura, doğum sonrası analık izni süresinin veya yarı zamanlı çalışma izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmi dört aya kadar aylıksız izin verilir.
Doğum Parası Almak İçin Kaç Ay Çalışmak Gerekir?
Doğum parası alabilmek için çalışma veya sigorta şartı bulunmamaktadır.
Hamilelik Nedeniyle İşveren İşten Çıkarabilir Mi?
Analık hali nedeniyle öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek işveren açısından fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz. Fakat işveren için doğum ve gebelik halinde iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı işçinin kıdemine göre ihbar sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Bu süre ücretli izin süresinin bitiminde başlar.
Kadın işçi evlilik nedeniyle istifa ederse kıdem tazminatı talep edebilir fakat doğum yapması nedeniyle işten ayrılma durumunda talepte bulunamaz.
Kadın işçiye analık izninin bitiminden itibaren isteği halinde tanınmış olan altı aya kadar ücretsiz doğum izninin verilmesi zorunlu olup, işverenin bu talebi kabul etmemesi halinde ise işçinin bu nedenle iş akdini haklı feshedebileceği ve kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği kabul edilmektedir.
