Evlilik İzni Nedir?
Bir iş sözleşmesi kapsamında çalışan işçinin sahip olduğu izin hakları vardır. Bunlar yıllık izin, doğum halinde izin, hafta tatili izni, evlat edinme izni, ihbar süresi dahilindeki iş arama izni gibi izinlerdir. Bu izinlerin bir kısmı ücretli bir kısmı ücretsiz izinlerdir. Evlilik izni de işverenin tanımakla yükümlü olduğu bir izindir ve bu izin süresince işçiye ücreti ödenmeye devam etmelidir.
Öncelikle konumuzun iş hukuku kapsamında kaldığını, Medeni Kanun’da belirtilen evlenme izni konusundan tamamen farklı olduğunu belirtmeliyiz. Burada inceleyeceğimiz husus evlenen işçiye verilmesi gereken izindir. Düğün izni, nikah izni gibi isimlerle de bilinen evlilik izni işçiye evlenmesi halinde işveren tarafından tanınması gereken bir mazeret iznidir.
Evlilik İzni Kaç Gündür?
Evlilik izni işçiye 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2015 yılında yürürlüğe giren mazeret izni başlıklı ek maddesi ile tanınmıştır. Buna göre işçiye evlenmesi halinde üç gün ücretli izin verilir. Bu hüküm işverene bir yükümlülük yükler. İşveren bu izni tanımakla ve işçiye ücretini de ödemekle yükümlüdür.
Evlilik iznindeki işçiye ücreti çalışmış gibi ödenir. İşçinin evlilik izninde olduğu gerekçesiyle ücretinde herhangi bir indirime ya da kesintiye gidilemez. Yine evlilik izni işçinin kıdemi de yetiyorsa hak ettiği yıllık izninden de mahsup edilemez.
İşçinin evlilik nedeniyle ücretli izin kullanması belirli bir kıdemi doldurmuş olması şartına bağlı değildir. Bunun gibi bu izin bir defaya mahsus da değildir. Aynı işyerinde çalıştığı esnada birden fazla kez evlenen işçi her evlendiğinde bu izni kullanma hakkına sahiptir. Kanun bu konularda herhangi bir kısıtlama getirmemiştir.
Evlilik izni işçinin kendisinin evlenmesi halinde kullanabileceği bir izindir. Ailesinden veya yakınlarından birinin evlenmesi bu kapsamda değerlendirilmez.
Evlilik İzni Nasıl ve Ne Zaman Kullanılır?
Kanun evlilik izni konusunu detaylı şekilde düzenlememiştir. Bu nedenle işçinin evleneceğini duruma göre sözlü veya yazılı olarak bildirmesi yeterli olabilir. Fakat ileride ispat sorunu yaşamamak için bildirimin yazılı olarak yapılması işçi açısından daha sağlıklıdır.
İşveren tarafından işçiden evleneceğine dair başvuru belgeleri veya düğün davetiyesi gibi evrakın istenmesi mümkündür. Bunun gibi iznin işçi tarafından ne zaman kullanılacağı da aradaki anlaşmaya göre belirlenir. Yine de işveren işçinin bu hakkı kullanmasını engellemek anlamına gelebilecek davranışlardan kaçınmalıdır. İznin düğün veya nikahtan önce ya da sonra kullandırılması da mümkündür.
Evlilik İzninin Hafta Sonu ya da Resmi Tatillere Denk Gelmesi
Kanun’un konu hakkındaki düzenlemesi detaylı olmadığı için kuralı “izin süresinin evlilik tarihinde başlayacağı” şeklinde yorumlamak mümkündür. Bu nedenle örneğin Pazar günü evlenen bir işçi bunun yanında Pazartesi ve Salı günleri de mazeretli sayılacaktır.
Mevzuatta yapılacak bir değişiklikle konunun daha detaylı şekilde düzenlenerek gerekli netliğin sağlanması sayesinde işçinin evlilik iznini olası kötüye kullandırmalardan koruması çalışanlar lehine olacaktır.
Evlilik İzninin Süresi Uzatılabilir mi?
Kanun izni asgari olarak belirtmiştir. Öyleyse bu sürenin uzatılması mümkündür; ancak kısaltılamaz. Sürenin toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmesi ile artırılması söz konusu olabilir.
Evlilik İzni Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Evlilik izni için işyerine evlilik izni dilekçesi vermek isteyen işçi bu dilekçesinde ne zaman evleneceğinden, izin hakkını hangi tarihler arasında kullanacağından ve bu izni kullanması sebebiyle ücretinden herhangi bir kesinti yapılmaması gerektiğinden bahsedebilir. Dilekçeye evlilik başvuruları ile ilgili belgeler de eklenmelidir.
İşverenin Evlilik İzni Kullandırmaması Halinde Ne Yapılmalı?
Kanun’un evlilik izni ile ilgili hükmü emredici niteliktedir. İşveren tarafından bu hakkın kullandırılmaması hali işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek işten ayrılma ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi işçilik alacakları talep etme imkanını verir.
Memurlarda Evlilik İzni
Evlilik izni memurlarda da mazeret izni olarak düzenlenmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.104’e göre memura kendisinin veya çocuğunun evlenmesi halinde isteği üzerine yedi gün izin verilir. Burada devlet memurlarının özel sektör çalışanlarından farklı olarak çocuklarının evlenmesi halinde de izinli sayılabileceklerine dikkat çekmeliyiz.
Evlenen İşçinin İşten Çıkartılması
İşçinin, evlilik iznini kullandığı gerekçesiyle işten çıkarılması yasal değildir. Böyle bir durumda işçi tazminata hak kazanır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2018 yılında verdiği bir kararda işçinin işe devamsızlığının her durumda işverene haklı nedenle fesih imkanı vermediğinden, devamsızlığın haklı bir nedene dayanması halinde işverenin derhal ve haklı nedenle fesih imkanının bulunmadığından bahsetmiştir. Somut olayda, davacının evleneceğini bilen fakat izinli olmayıp haber vermeden işyerine gelmediğini beyan eden davalı tanıklarının ifadelerine itibar edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Kararda tanık beyanlarına göre devamsızlık yaptığı süre içerisinde kendisine ulaşılamayan, nişanlısını bırakıp başka biri ile kaçtığı üçüncü kişilerden öğrenilen, iş akdi işveren tarafından feshedildikten sonra ise işyerine gelerek evlilik cüzdanını gösterip işe gelmediği sürelerde mazeretli sayılmayı talep eden işçinin tazminat taleplerinin reddedilmesi gerektiğine dikkat çekilmiştir.
